Wolven en mensen kunnen goed naast elkaar leven. Gezonde wolven die niet worden geprovoceerd of gevoerd, vormen op voorhand geen bedreiging voor de mens. Wolven zijn schuwe dieren en mijden mensen over het algemeen. Dit betekent niet dat wolven direct vluchten zodra ze een mens zien. Bij het samenleven met wilde dieren is het belangrijk om je te houden aan onderstaande basisregels.
Kom je een wolf tegen? Zo kun je het beste reageren:
Wolven(spoor) gezien? Meld het hier bij het WolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad
Wees in het voorjaar en de zomer alert op welpen. Zij zijn nieuwsgierig en moeten nog van hun ouders leren om schuw te zijn. Dat kan niet als mensen te dichtbij komen. Daarnaast kunnen de ouderwolven beschermend reageren.
Recreatieve activiteiten, zoals wandelen, fietsen (lees ook meer bij Fietssport.nlDeze link opent in een nieuw tabblad) en paardrijden, zijn mogelijk. Houd je daarbij altijd aan bovenstaande basisregels. Onderaan deze pagina zijn publiekfolders te downloaden van verschillende provincies.
Wat te doen als je een wolf tegenkomt?
In Nederland leven wolven. Sommige hebben een vast leefgebied. Andere zwerven, op zoek naar een nieuw leefgebied.
De meeste wolven zijn schuw en mijden mensen. Een wolf kan wisselend reageren als hij een mens ziet. Hij kan weglopen, maar hij kan ook nieuwsgierig zijn. Ben je in een natuurgebied aan het wandelen of sporten? Hou je aan de regels en blijf op de paden.
Kom je een wolf tegen? Dan kun je het beste zo reageren:
Rijd je paard? Schat in hoe jouw paard reageert op basis van ras, leeftijd, ervaring en karakter. Klap of zwaai niet, als jouw paard daarvan schrikt. Je kunt je paard laten staan en met het hoofd naar de wolf draaien. Of probeer rustig verder te stappen, geen draf of galop.
Wees in het voorjaar en de zomer alert op welpen. Zij zijn nieuwsgierig en moeten nog van hun ouders leren om schuw te zijn. Dat kan niet als mensen te dichtbij komen. Daarnaast kunnen de ouderwolven beschermend reageren.
Zie je een wolf of wolvenspoor? Geef het door aan het landelijke Wolvenmeldpunt van BIJ12. Stuur eventuele beelden mee. Zo help je met het in kaart brengen van wolven in Nederland.
Meer informatie? Kijk op de website van jouw provincie, of op bij12.nl/wolf.
Bron: Luc Enting & provincie Gelderland
Hoe weet je of je met een wolf te maken hebt? Een wolf is duidelijk groter dan de gemiddelde hond. Hij meet op schouderhoogte wel 80 centimeter. De wolf heeft een rechte rug, een volle, hangende staart met zwarte punt en een dikke nek. De vacht is beige tot rossig-bruin. De poten van een wolf zijn opvallend lang en sterk. De oren zijn relatief kort, minder spits en staan ver uit elkaar op de brede kop. De ogen staan scheef en zijn vaak geel. Rondom de bek is de vacht vaak wit.
Ja, je kunt met kinderen de natuur in. Het kan best spannend zijn om naar een gebied te gaan waar wolven leven. Een wolf ziet een mens of kind niet als prooi. Meestal hebben wolven jou eerder gezien dan jij hen. Wolven zonder afwijkend gedrag tonen weinig interesse in mensen. Een wolf handelt vooral uit zelfbescherming. Bijvoorbeeld als het dier zich bedreigd voelt of jongen moet verdedigen. Kom je een wolf tegen, houd je dan altijd aan de basisregels.
Op Landgoed Den Treek (Utrechtse Heuvelrug) in de provincie Utrecht leeft een wolvenpaar met welpjes dat zeer defensief reageert op honden en mensen die te dichtbij komen. Op 16 juli 2024 was er een korte confrontatieDeze link opent in een nieuw tabblad tussen een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad. De gemeente Leusden heeft het kerngebied van Landgoed Den Treek tot en met 15 augustus 2024 afgeslotenDeze link opent in een nieuw tabblad voor bezoekers.
Op 31 juli 2024 was er een tweede incidentDeze link opent in een nieuw tabblad met een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad op de Utrechtse Heuvelrug. Dat incident vond plaats bij Austerlitz. Naar aanleiding van de incidenten adviseerde de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad om niet met kleine kinderen naar het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug te gaan en honden aangelijnd en dichtbij te houden.
Om incidenten tussen wolven, mensen en honden te voorkomen, geldt sinds 2025 een periodieke aanlijnplicht in het wolvenleefgebied op de Utrechtse Heuvelrug. Van 15 maart tot 15 september moeten honden hier worden aangelijnd. Ook wordt onder andere geadviseerd om kinderen tot 10 jaar niet alleen naar het bos te laten gaan. Lees hier actuele adviezen en veelgestelde vragen en antwoorden over de wolf in de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad.
Ja, je kunt met je hond de natuur in. Een mens alleen wordt zelden benaderd door een wolf. De kans daarop is iets groter in het bijzijn van een hond. Dit komt doordat de wolf in een hond een sociale partner kan zien, een paringspartner of een concurrent. Het komt zeer incidenteel voor dat een wolf een loslopende hond aanvalt. Door je hond kort aan te lijnen, houd je de kans op contact tussen je hond en de wolf zo klein mogelijk.
Ook voor de bescherming van de natuur is het belangrijk dat je je hond aanlijnt. Veel honden hebben namelijk een jachtinstinct en de neiging om achter wilde dieren aan te gaan. Veel honden merken eerder dan jij dat er een wolf in de buurt is. Er zijn ook honden die aangeven dat er ‘gevaar’ is en zich gedeisd houden.
Kom je een wolf tegen, houd je dan altijd aan de basisregels.
Er zijn speciale gebieden waar de hond los mag. De hond moet in zulke hondenlosloopgebieden in de buurt van het baasje blijven (binnen het blikveld) en onder appèl staan. Er is dan weinig kans op een confrontatie met een wolf. Maar wees alert en houd je hond altijd in de gaten. Geef een ontmoeting met een wolf altijd door aan de boswachter en het WolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad.
Om incidenten tussen wolven, mensen en honden te voorkomen, geldt sinds 2025 een periodieke aanlijnplicht in het wolvenleefgebied op de Utrechtse Heuvelrug. Van 15 maart tot 15 september moeten honden hier worden aangelijnd. Lees meer op de site van de provincie Utrecht.Deze link opent in een nieuw tabblad
Op 3 april 2024 werd een hond in Langbroek (provincie Utrecht) verwond door vermoedelijk een wolf.
Op 6 juli 2024 werd op Landgoed Den Treek (Utrechtse Heuvelrug) een hond meegenomen door vermoedelijk een wolf. De provincie Utrecht adviseert het landgoed te mijden. De gemeente Leusden heeft het kerngebied tot en met 15 augustus 2024 afgesloten voor bezoekers. Lees meer op de site van de provincie Utrecht.Deze link opent in een nieuw tabblad
Op 7 augustus 2024Deze link opent in een nieuw tabblad was er opnieuw een confrontatie tussen een wolf en een hond in de Utrechtse bossen, nabij de Krakelingweg in Zeist. De provincie Utrecht herhaalt daarop het advies om niet met kleine kinderen naar het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug te gaan, en honden aangelijnd en heel dichtbij te houden. Lees hier actuele adviezen en veelgestelde vragen en antwoorden over de wolf in de provincie UtrechtDeze link opent in een nieuw tabblad.
Op 18 augustus 2024 was er een incident met een hond en vermoedelijk een wolf bij het Zandenbos in Nunspeet. Lees meer op de site van de provincie Gelderland.Deze link opent in een nieuw tabblad
Op 31 augustus 2024 raakte een hond gewond bij een confrontatie met vermoedelijk een wolf aan de Leuvenumseweg in Harderwijk. Lees meer op de site van de provincie Gelderland.Deze link opent in een nieuw tabblad
Meer over wolf-hond interacties is te lezen in: Factfindingstudy / Feitenonderzoek – De wolf terug in NederlandDeze link opent in een nieuw tabblad (hoofdstuk 6.2 en 6.4).
Ja, je kunt met je paard de natuur in. Een wolf zal een paard, een veel groter dier dan hij, het liefste mijden. In het geval dat ruiters of menners een wolf tegenkomen, is het advies:
Houd je verder ook altijd aan de basisregels.
Sommige wolven kunnen zich ook overdag laten zien. Als een wolf zich overdag in bebouwd gebied laat zien, betekent dat niet dat hij ook actief mensen opzoekt. Een wolf kenmerkt zich als ‘niet schuw’ als hij een mens binnen 30 meter benadert. Een mens in een auto of landbouwvoertuig valt daar niet onder.
Wolvenwelpen leren schuw te zijn naarmate ze ouder worden. Dit gedrag wordt hen aangeleerd door de ouderdieren. In de eerste maanden zijn wolvenwelpen erg verstoringsgevoelig. De aanwezigheid van mensen kan ertoe leiden dat de ouderdieren de welpen niet durven te benaderen, en jonge wolven wennen aan de aanwezigheid van mensen. Daarom is het belangrijk om de toegangsregels van natuurgebieden op te volgen om de verstoring van deze dieren te beperken.
Het risico om als mens gebeten te worden door een wolf is klein. Het grootste risico vormen wolven die niet of nauwelijks schuw zijn of mensen associëren met voedsel. Deze wolven zijn in hun jeugd vaak gevoerd door mensen. Ook wolven die hun welpen willen beschermen tegen mensen of honden, vormen een risico. Daarnaast kunnen oude of zieke wolven die niet meer in staat zijn zelf prooien te jagen een bedreiging zijn. Een andere oorzaak van een gevaarlijke wolf is hondsdolheid, maar dit komt niet voor in Nederland.
Dode wolven worden in opdracht van provincies onderzocht op onder andere geslacht, individu, doodsoorzaak en verschillende ecologische aspecten. De afhandeling is vastgelegd in een protocol. Bekijk hier een overzicht van de BIJ12 bekende aangereden of dood aangetroffen wolven in Nederland.
Heb jij een wolvenspoor, een wolvendrol, een wildprooi of een wolf gezien? Geef dit voor via het WolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad van BIJ12. Stuur eventuele beelden mee. Zo help je met het in kaart brengen van wolven in Nederland.
Meldingen worden meervoudig beoordeeld door een team van getrainde vrijwilligers en experts. Iedere maand worden gevalideerde wolvenwaarnemingen toegevoegd aan de pagina Verspreiding wolf in Nederland. Een paar keer per jaar wordt er uitgebreid verslag van alle waarnemingen en schadegevallen gedaan in een voortgangsrapportage.
Wolven(spoor) gezien? Meld het hier bij het WolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad
Het is belangrijk om het begrip ‘verjagen’ te verduidelijken. Verjagen is een maatregel waardoor de wolf vlucht, zonder dat het dier in gevaar komt en/of gewond raakt. Verjagingsmiddelen moeten altijd proportioneel zijn aan de situatie. In het Wolvenplan 2025 – Bijlage InterventierichtlijnenDeze link opent in een nieuw tabblad(bijgewerkt op 18-04-2025) worden drie vormen van verjaging onderscheiden:
Als een hond is aangevallen door (vermoedelijk) een wolf, is de onderzoeksmethode die Wageningen University & Research (WENR) in opdracht van BIJ12 gebruikt niet geschikt om het DNA van wolf en hond te onderscheiden. Dat geldt voor zowel de soort- als individubepaling.
Honden stammen af van wolven, daardoor lijkt hun DNA sterk op elkaar. Als er DNA van een wolf aanwezig is op een hond, is dat in alle gevallen sterk vermengd met het DNA van de hond. Daardoor is niet met zekerheid te zeggen van welk dier het DNA afkomstig is. Uitsluitsel op basis van DNA-onderzoek is daarom niet mogelijk met de gebruikte methode: de uitslag van zo’n analyse zal hond zijn of is niet te interpreteren.
Een incident tussen een hond en (vermoedelijk) een wolf kan dus niet worden bevestigd met de DNA-methode die wordt gebruikt in opdracht van BIJ12. Wel kan een beoordeling van een wolf-hond-incident plaatsvinden aan de hand van andere bewijzen, zoals sporen, verwondingen, zichtwaarnemingen, camerabeelden en/of foto’s.
In overleg met de betreffende provincie kunnen eventuele vervolgstappen worden besproken. Daarom wordt bij een incident tussen hond en (vermoedelijk) wolf geadviseerd om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen, zoals foto’s en DNA-monsters.
Voor het onderscheiden wolven-DNA en honden-DNA op landbouwhuisdieren is de methode die WENR gebruikt in opdracht van BIJ12 wel geschikt. In zo’n geval is het (vermoedelijke) wolven-DNA niet vermengd met het DNA van een nauwverwante diersoort. Hierdoor kan met zekerheid worden vastgesteld of een wolf (of een hond of ander dier) verantwoordelijk is voor de aanval op bijvoorbeeld een schaap.
BIJ12 verleent in opdracht van de provincies uitsluitend tegemoetkomingen in de schade aan landbouwhuisdieren. De gebruikte methode volstaat dus voor de opdracht van BIJ12 aan WENR om wolvenschade op landbouwhuisdieren te bevestigen.
Wolvenwelpen worden geboren in het voorjaar. Er wordt bewust pas verslag gedaan over welpen in de voortgangsrapportage van september.
Wolvenwelpen zijn van nature niet schuw. Pas naarmate ze ouder worden, leren ze dit gedrag van hun ouders. In de eerste maanden zijn wolvenwelpen daardoor erg verstoringsgevoelig. Berichtgeving over welpen veroorzaakt extra aandacht en kan tot gevolg hebben dat mensen op zoek gaan naar de welpen. De aanwezigheid van (meer) mensen in de buurt van de welpen, verhoogt de kans dat de ouderdieren de welpen niet durven te benaderen of te verplaatsen. Dit kan er vervolgens voor zorgen dat de welpen onderkoeld raken, worden aangevallen door een vos en/of dat jonge wolven wennen aan de aanwezigheid van mensen. Daarom is het, op basis van de Omgevingswet, belangrijk om dergelijke verstoring zoveel mogelijk te beperken.
Aan het einde van de zomer zijn de welpen groter en sterker. Bovendien verplaatsen de welpen zich dan in een groter gebied. Er is dan dus minder kans op de verstoring van welpen.
BIJ12 coördineert de monitoring van de Nederlandse wolvenpopulatie en handelt wolvenschade aan landbouwhuisdieren af. Dat doen wij namens de provincies. Incidenten tussen wolven en mensen (en wolven en honden) worden onderzocht en afgehandeld door de provincies. BIJ12 houdt hiervan geen overzicht bij. Hieronder een overzicht van de incidenten waarover provincies hebben bericht.
Op 9 juli 2023 was er een confrontatie tussen een persoon (dierhouder) en een wolf in Wapse (provincie Drenthe). Lees meer over dit bijtincident op de site van het Openbaar Ministerie.Deze link opent in een nieuw tabblad
Op 3 april 2024 werd een hond in Langbroek (provincie Utrecht) verwond door vermoedelijk een wolf.
Op Landgoed Den Treek (Utrechtse Heuvelrug) in de provincie Utrecht leeft een wolvenpaar met welpjes dat zeer defensief reageert op honden en mensen die te dichtbij komen. Op 16 juli 2024 was er een korte confrontatieDeze link opent in een nieuw tabblad tussen een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad. Tien dagen eerder, op 6 juli 2024, werd in hetzelfde gebied een hond meegenomen door vermoedelijk een wolf. Naar aanleiding van deze incidenten adviseerdeDeze link opent in een nieuw tabblad de provincie om het landgoed te vermijden en sloot de gemeente Leusden het kerngebied tot september 2024 af voor recreanten en bezoekers.
Op 31 juli 2024 was er een tweede incidentDeze link opent in een nieuw tabblad met een meisje en een wolfDeze link opent in een nieuw tabblad op de Utrechtse Heuvelrug. Dat incident vond plaats bij Austerlitz. Op 7 augustus 2024 was er opnieuw een confrontatieDeze link opent in een nieuw tabblad tussen een wolf en een hond in de Utrechtse bossen, nabij de Krakelingweg in Zeist. Daarop adviseerdeDeze link opent in een nieuw tabblad de provincie Utrecht om niet met kleine kinderen naar het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug te gaan en honden aangelijnd en dichtbij te houden.
In de provincie Gelderland vonden twee incidenten plaats tussen een hond en (vermoedelijk) een wolf: op 18 augustus 2024 in NunspeetDeze link opent in een nieuw tabblad en op 31 augustus 2024 in HarderwijkDeze link opent in een nieuw tabblad.
Om incidenten tussen wolven, mensen en honden te voorkomen, geldt sinds 2025 een periodieke aanlijnplichtDeze link opent in een nieuw tabblad in het wolvenleefgebied op de Utrechtse Heuvelrug. Van 15 maart tot 15 september moeten honden hier worden aangelijnd. Ook wordt onder andere geadviseerd om kinderen tot 10 jaar niet alleen naar het bos te laten gaan. Lees hier actuele adviezen en veelgestelde vragen en antwoorden over de wolf in de provincie Utrecht.Deze link opent in een nieuw tabblad
Op zondag 13 april 2025 werd in de provincie Gelderland een hardloopster in haar been gebeten door vermoedelijk een wolf. De provincie Gelderland heeft het incident onderzocht op basis van DNA-analyse, deskundigenadvies, getuigenverklaringen en beeldmateriaal. Er is vastgesteld dat het aanvallende dier inderdaad een wolf was. De provincie heeft begin mei 2025 een vergunning verleend voor het doden van deze wolf. Lees meer over dit bijtincident en de vergunning op de website van de provincie Gelderland.Deze link opent in een nieuw tabblad
Op maandag 19 mei 2025 liep een vrouw verwondingen aan haar bovenbeen op in Landgoed Den Treek (provincie Utrecht). De verwondingen zijn mogelijk veroorzaakt door een wolf. De Zoogdiervereniging doet, in opdracht van de provincie Utrecht en de gemeente Leusden, onderzoek naar dit incidentDeze link opent in een nieuw tabblad.
Wolven zullen op afstand blijven van mensen zolang zij mensen zien als een potentiële bedreiging. Maar wolven kunnen hun angst voor mensen verliezen als gevolg van voeren of lokken, bijvoorbeeld als ze regelmatig voedselresten van de mens eten of op een andere manier aan mensen wennen. Ze kunnen dan vertrouwd raken met mensen of mensen associëren met voedsel. Hierdoor wordt de kans op conflicten tussen wolf en mens groter. Wolven mogen daarom – net als andere wilde dieren – nooit worden gevoerd of gelokt.
BNR Nieuwsradio heeft een vijfdelige podcastserie ‘De kwestie wolfDeze link opent in een nieuw tabblad’ gemaakt over de wolf in Nederland. Elke aflevering wordt de aanwezigheid van de wolf vanuit een ander perspectief belicht. Na het beluisteren van deze podcastserie kan jij zelf een positie innemen in het maatschappelijk debat over de wolf. De podcast is gemaakt in samenwerking met het Interprovinciaal Overleg (IPO)Deze link opent in een nieuw tabblad, de vereniging van de twaalf samenwerkende provincies, en BIJ12.
