Kabinetsmaatregelen stikstof schept ruimte, maar de puzzel is nog niet gelegd

Het kabinet neemt nu een fors pakket aan maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen en de natuur te versterken. Het wetsvoorstel is een belangrijke mijlpaal. Ook de vrijstelling voor de bouw is hard nodig om de woningbouwopgave mede mogelijk te maken. Dit schept ruimte om de puzzel te kunnen leggen. In een sterke natuur ligt de oplossing van het stikstofprobleem: een sterke natuur zorgt voor minder knelpunten bij het verlenen van nieuwe vergunningen. Dit is een zaak van lange adem, want de natuur heeft hersteltijd nodig. Hoewel het gaat om een forse investering, levert de aanpak van het kabinet nog te weinig stikstofvermindering op en daarmee te weinig ruimte voor natuurherstel en te weinig ruimte voor maatschappelijke en economische ontwikkelingen, die provincies in hun rol als bevoegd gezag voor vergunningen nodig hebben. Dat is juist in deze Coronaperiode hard nodig.

Goede impuls voor de natuur

De provincies gaan voortvarend aan de slag met de voorgestelde impuls die aan de natuur wordt gegeven. We doen dat vanuit onze rol als gebiedsregisseur, met kennis van wat speelt in de gebieden en gesprekken die in de regio plaatsvinden. Samen met het Rijk en met onze maatschappelijke partners werken we deze aanpak verder uit in het gezamenlijke Programma Natuur. Met de middelen uit de structurele aanpak en vertaling daarvan in het Programma Natuur en een gebiedsgerichte aanpak per provincie zorgen we ervoor dat het herstel van natuur weer een stap dichterbij komt.

Meldingen en andere restproblemen van de PAS moeten met voorrang worden opgelost

Een struikelblok voor een structurele oplossing van het stikstofprobleem is de legalisering van situaties die ter goeder trouw zijn maar door de Raad van State uitspraak illegaal zijn geworden. Het bieden van zekerheid over deze zogenoemde meldingen, biedt sectoren, waaronder de landbouw en de industrie de mogelijkheid stappen vooruit te zetten. Provincies zijn dan ook van mening dat de meldingen en andere oude PAS-problemen met voorrang door het rijk moeten worden opgelost en zullen blijven aandringen op een vlotte afhandeling. Het snel beschikbaar komen van bronmaatregelen is hiervoor een belangrijke voorwaarde.

Tekort aan ontwikkelingsruimte: aanvullende bronmaatregelen nodig

Het huidige pakket van maatregelen is omvangrijk, maar biedt zoals het er nu naar uitziet tot 2030 nog onvoldoende perspectief voor economische ontwikkeling en woningbouw in veel gebieden. De provincies pleiten daarom voor een aanvullend pakket aan bronmaatregelen en andere maatregelen (bijvoorbeeld gericht op innovatie, maatregelen in de zee- en binnenvaart en in de industrie) om meer ruimte te bieden voor economische en maatschappelijke activiteiten.

Gebiedsgerichte aanpak biedt maatwerk

Landelijk beleid en de gebiedsgerichtse aanpak hebben elkaar nodig. Binnen de kaders en spelregels die nu zijn afgesproken blijft er ruimte nodig voor gebiedsgericht maatwerk. De gebiedsgerichte aanpak die provincies gaan inzetten is nadrukkelijk meer dan de uitvoering van specifieke maatregelen. Door gebiedsgericht te werk te gaan kan de verbinding worden gemaakt met andere maatschappelijke opgaven zoals de uitvoering van het klimaatakkoord en landbouwtransitie én met de provinciale doelstellingen uit de provinciale omgevingsvisies. Het Rijk is verantwoordelijk voor de omgevingswaarde en de bronmaatregelen. Binnen de gebiedsaanpak gaan provincies samen met het rijk bepalen hoe de voorgestelde bronmaatregelen en natuurmaatregelen zo kunnen worden ingezet dat zij een maximaal effect kunnen bereiken. Omdat het pakket van het kabinet niet toereikend is om de gehele doelstelling te bereiken, moeten we keuzes maken. De door het Rijk beschikbaar gestelde 500 miljoen voor bijsturing van bronmaatregelen zal nodig zijn om urgente knelpunten op te lossen.

Provincies leveren maatwerk in hun eigen regio en vullen hun rol als gebiedsregisseur in. Ieder met eigen accenten, vanuit het idee van eenheid in verscheidenheid

Stikstofregistratie

Om de stikstofpuzzel te leggen is er speelruimte nodig om de schaarse stikstofruimte zorgvuldig te verdelen. De provincies gaan daarvoor een nieuw hulpmiddel inzetten. Dat doen de twaalf provincies in samenwerking met het Rijk. Het is een administratief systeem om ruimte die vrijkomt vast te leggen. In eerste instantie gaat dat om vrijgemaakte ruimte door onder meer opgekochte bedrijven, andere maatregelen die provincies nemen en ruimte die vrijvalt bij extern salderen waar provincies bij betrokken zijn. Deze ruimte kunnen provincies in een later stadium (naar verwachting voorjaar 2021) weer gebiedsgericht uitgeven voor economische en maatschappelijke ontwikkeling. Ook bekijken wij hoe vrijgevallen ruimte van bedrijven kan worden opgevangen.

De provincies zijn als bevoegd gezag de partij die een start met het systeem maken. Vragen over of en hoe andere partijen gaan aanhaken is onderdeel van de verdere ontwikkeling in de komende maanden.

Dit pakket is een eerste belangrijke stap, maar we zijn er nog niet

De provincies willen in samenwerking met het Rijk, andere overheden en sectoren in de komende periode een bijdrage leveren aan de aanpak van stikstofproblematiek in samenhang met andere gebiedsopgaven. De provincies zijn hierbij als verantwoordelijke voor natuurbeleid, vergunningverlener en gebiedsregisseur een belangrijke schakel. Wij zien dit pakket als een eerste belangrijke stap, maar wij zijn er nog niet.