Oh oh Den Haag…

…mooie stad achter de duinen. Het Haagse Westduinpark is een Natura 2000-gebied waar de grens met de stad heel dun is. Dat schuurt nog weleens met de natuurbelangen en dat is goed te zien. Tijdens het veldbezoek in het kader van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) nemen provincie, gemeente en natuurbeheerders er een kijkje.

Wat is het veldbezoek van de PAS?

Binnen de PAS is een jaarlijks veldbezoek in alle PAS-gebieden een verplicht onderdeel binnen de PAS-monitoring. Het veldbezoek bestaat uit het uitvoeren van een korte visuele inspectie door de verantwoordelijke partij (meestal provincie) en de terreinbeheerder naar indicaties voor ontwikkelingen in de stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden van soorten. De veldbezoeken zijn nu in volle gang. Van elk veldbezoek wordt een verslag gemaakt in een standaardformat dat bij BIJ12 centraal worden verzameld. BIJ12 zal zorgen voor een eenvoudig informatiesysteem waar de verslagen inclusief vastgestelde meta-data ingediend kunnen worden. Naar verwachting is het systeem uiterlijk begin september 2016 operationeel.

Verslag van het PAS-veldbezoek in het Westduinpark

8.45 uur

In de ochtend verzamelt de groep veldbezoekers zich bij het gemeentelijk Groenbedrijf bij de Bosjes van Poot. Mariëlle de Rooij, beleidsmedewerker van de provincie Zuid-Holland, vertelt wat de bedoeling is van het veldbezoek. “Centraal staat het waarnemen van mogelijke effecten van stikstofdepositie. Maar het is een lange wandeling waarbij we ook andere zaken gaan zien die niet direct met stikstof te maken hebben maar die wel van invloed zijn op de natuur.”

9.15 uur

Maarten Breedveld, adviseur ecologie en natuurwetgeving, organiseert dit veldbezoek in opdracht van de provincie. Hij deelt een luchtfoto uit waarop de locaties zijn aangegeven die we gaan bekijken. We starten de wandeling in de Haagse Vogelwijk waar het aangrenzende bos Bosjes van Poot ook vanmorgen al druk bezocht wordt door heel veel honden en hun baasjes. “Maar liefst 940 honden per dag”, laat Hans Lucas, van waterleidingbedrijf Dunea en adviseur van de gemeente Den Haag, weten. De vegetatie heeft hier flink onder te leiden en de gemeente heeft op specifieke locaties afrasteringen geplaatst om de begroeiing weer op gang te laten komen.

9.35 uur

We lopen door in de richting van de wijk Duindorp. De adviseur van de gemeente vertelt ondertussen over alle middelen die de gemeente heeft ingezet om de baasje van de honden bewuster te maken van de natuurwaarde van dit gebied. Maar de loslopende honden in sommige aanlijngebieden geven aan dat dit bewustzijn nog niet tot iedereen is doorgedrongen. Onderweg wijst stadsecoloog Esther Vogelaar op de planten die hier in bloei staan. Hier en daar zien we een flinke pluk rimpelroos. De bloemen zijn prachtig maar van nature hoort deze exoot hier niet thuis.

9.59

Nadat we een vos achter het voormalige zenderpark van radio Scheveningen hebben gespot, lopen we verder de duinen in. Er doemt een groot hek voor ons op. De groenbeheerder Hans Kruiderink heeft gelukkig de sleutel bij zich. Daarop ontvouwt zich een duinlandschap met dicht struikgewas. Hij wijst op ‘witte’ vlekken in het landschap waar het stuifzand de overhand heeft. Hier is gewas weggehaald om het oorspronkelijke duinlandschap weer terug te brengen. Door deze herstelmaatregelen die de gemeente al voor de inwerkingtreding van de PAS heeft uitgevoerd, komt de dynamiek in het duinlandschap terug (lees ook het artikel van Wit naar grijs duin). Hierbij wordt door de gemeente opgemerkt dat vanwege de verstuiving een spanningsveld is ontstaan tussen natuurlijke ontwikkeling en de achterliggende stad. De gemeente ontvangt klachten van stuivend zand.

10.10

Bovenop het duin zien we aan de ene kant de stad en aan de andere kant de zee. Leo Jalink, projectleider PAS van de provincie Zuid-Holland, wijst op een andere herstelmaatregel die onder de PAS valt. Vanuit de zee zijn er door het Hoogheemraadschap van Delfland ‘kerven’ in de zeereep gemaakt waardoor stikstofgevoelige natuur zich kan herstellen. Hij vertelt dat dit deel van de duinen lange tijd geen natuurgebied is geweest. Er was dus geen natuurbeheer en daardoor heeft zich een dikke humusrijke bodemlaag ontwikkeld. Die heeft de stikstof die over de zee uit Engeland komt aanwaaien goed weten vast te houden. De Japanse duizendknoop en andere exoten hebben zich op veel plekken in dit gebied onbekommerd kunnen verspreiden.

11.00

Terwijl we teruglopen naar de bebouwing vertelt Joanne Gendronneau van de beleidsafdeling Stadsbeheer Den Haag over de visie die de gemeente samen met betrokken bewoners en bezoekers voor het Westduinpark heeft gemaakt. De visie is gericht op de ontwikkeling van een toegankelijk en dynamisch duingebied waarin de natuurlijke en menselijke dynamiek gecombineerd worden. Kees Mostert, ecoloog van de provincie Zuid-Holland, voegt daaraan toe dat het Westduinpark van alle Natura 2000-gebieden in Nederland het beste laat zien hoe sterk de belangen van de stad verweven kunnen zijn met de belangen van de natuur. En dat kan soms botsen.

12.15

Dat belangen tegenstrijdig kunnen zijn, is goed te zien op de volgende locatie. Begroeiing is hier weggehaald en daardoor zijn stuifkuilen ontstaan. De verstuivingen zorgen voor een dynamisch duinlandschap want stikstofgevoelige vegetatie kan terugkeren. “Maar tegelijkertijd vormt het verstuivende zand een bedreiging voor de waterkering en daarmee voor de veiligheid van de kust”, legt Hans Buisman van het hoogheemraadschap van Delfland uit. En al gauw zien we een volgend belang dat in het geding komt. De paden en wegen liggen voor een deel onder het zand. De gemeente zorgt met sjofels dat de paden begaanbaar blijven. Maar met  harde wind zoals vandaag is daar niet tegenop te werken.

13.34

Na de lunch waar alle waarnemingen van het ochtendgedeelte genoteerd worden, gaan we naar de Natte Pan. Wandelend over de weg zien we schrikdraad. De beheerder vertelt dat er hier Schotse hooglanders rondlopen. Rechts van de weg zullen binnenkort de shetlandpony’s uit het natuurgebied Wapendal gaan grazen. In de wintermaanden gaan zij weer terug. Op dit moment wordt een deel van het gebied ‘s nachts begraasd door schapen. Deze schapen grazen overdag vier weken lang in de buurt van het entree van het duingebied nabij Kijkduin.

15.00

Hierna volgt het laatste uitkijkpunt. We zien duinsterretjes die duiden op kalkrijke grond en varens die duiden op  zuurdere omstandigheden. De groep stelt dan ook vast dat de waar te nemen kwaliteit van deze plek niet goed maar ook niet slecht is. Terreinbeheerders Fred Appeldooren en Fred Steenkist van het Haagse stadsdeel Loosduinen laten weten dat ze met veel interesse tijdens dit veldwerkbezoek hebben bekeken wat er in het gebied van hun collega-beheerder gebeurt. Ook de andere deelnemers zijn te spreken over de manier waarop ze vandaag gezamenlijk met de inbreng van verschillende disciplines het natuurgebied onder de loep konden nemen. Nadat ook de laatste punten voor het verslag zijn opgeschreven, komt er een einde aan dit leerzame veldbezoek.