Procesindicatoren

Met het uitvoeren van de herstelmaatregelen in de Natura 2000-gebieden wordt het stoppen van de achteruitgang en vervolgens het herstel van de stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden beoogd. Dat herstel zal in veel gevallen eerst zichtbaar zijn in de ‘standplaatsfactoren’ (abiotische condities) en specifieke soorten van habitattypen en leefgebieden. Pas later zal het habitat als geheel verbeteren.

Over procesindicatoren

Voor de Natuurnetwerk-monitoring (SNL) vinden vegetatiekarteringen om de twaalf jaar plaats. Bij veel Natura 2000-gebieden moet vaker worden gemeten hoe de ontwikkeling van natuurwaarden ervoor staat. Immers, als economische activiteiten worden toegestaan in de omgeving van een Natura 2000-gebied, moet de natuur voor verdere achteruitgang als gevolg van deze activiteiten worden behoed. Om die reden worden herstelmaatregelen genomen.

Om toch zo snel mogelijk de effectiviteit van de herstelmaatregelen in kaart te brengen, is afgesproken dat het proces van natuurherstel gevolgd wordt door het bepalen en meten van ‘procesindicatoren’: indicatoren voor het detecteren van veranderingen op relatief korte termijn, vooral bedoeld om een indicatie van het verloop van het beoogde herstelproces te geven. Deze procesindicatoren kunnen verschillen per habitattype en per maatregel, maar ook per gebied.

Met deze procesindicatoren kan in de meeste gevallen op korte termijn (< 3jr) gezegd worden of het gewenste proces op gang is gebracht. De procesindicatoren behoren dus niet tot de standaard voor het meten van habitattypenkwaliteit, maar kunnen worden ingezet als gebiedsvragen daar aanleiding toe geven.

Parameters

Op verzoek van de Natura 2000-voortouwnemers zijn voor de procesindicatoren de volgende geschikte parameters geselecteerd:

  • Luchtfoto’s
  • Abiotische metingen
  • Vegetatie (totale soortensamenstelling of structuur)
  • Soorten

In totaal zijn voor zestig (sub)habitattypen en veertien leefgebieden (voor soorten) maatregelen opgenomen in de herstelstrategieën. Vervolgens is voor elke combinatie (maatregel x habitattype) door diverse experts van de WENR bekeken welke parameter effectief is.

Categorie PI methodes PI Methode Omschrijving 
Remote Sensing RS-VFOTO Visuele interpretatie luchtfoto’s 
Remote Sensing RS-NDVI NDVI tijdsseries uit satellietbeelden m.b.t. procesdynamiek (verruiging, verschraling) 
Remote Sensing RS-ZHR Zeer hoge resolutie satellietbeelden (multi-spectraal) 
Remote Sensing RS-3D Hoogte vegetatie en andere vegetatiekenmerken uit LIDAR point cloud data (mbt AHN bijna elke 6 jaar). Ook stereo-interpretatie van luchtfoto’s kunnen worden gebruikt om hoogte vegetatie en daarmee een betere interpretatie van de vegetatie te maken. 
Remote Sensing RS-UAV UAV’s (drones) 
Soort S-alle Alle soorten 
Soort S-spec Een of meerdere specifieke soorten. 
Vegetatie V-KART Vegetatiekartering  
Vegetatie V-TRANS Transectanalyse 
Vegetatie V-PQ Permanente Quadraten (PQ's) 
Vegetatie V-PERC Percentage houtingen en standing crop 
Vegetatie V-STRUC Structuurkatering 
Vegetatie V-SNL kartering SNL kartering 
Vegetatie V-TANS Tansleykartering 
Abiotiek: veldbeschrijvingen A-vb-bodpr bodemprofiel 
Abiotiek: veldbeschrijvingen A-vb-humpr humusprofiel 
Abiotiek: veldbeschrijvingen A-vb-GT grondwatertrap 
Abiotiek: veldbeschrijvingen A-vb-pH-pr pH-profiel 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-GS grondwaterstanden 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-OF overstromingsfrequentie 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-IN inundatieduur 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-SL opslibbing 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-deb debiet 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-kwfl kwelflux 
Abiotiek: grondwaterstanden A-gs-oppkwant oppervlaktekwantiteit 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-OS% gloeiverlies (organisch stofgehalte) 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-pH zuurgraad 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Pt totaal fosfor gehalte 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Nt totaal stikstof gehalte 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Panorg fosfor beschikbaarheid in extract 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Pbes fosfor beschikbaarheid 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Pw fosfaatgehalte in waterextractie 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-C/P koolstof-fosfor verhouding 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-C/N koolstof-stikstof verhouding 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-NH4NO3 ammonium, nitraat en nitriet 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Ca Ca-gehalte (CaCO3) 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Zn Zink extractie 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Mg Mg -gehalte  
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-Algana Algehele analyse (alles wat te meten is wordt geanalyseerd) 
Abiotiek: bodemchemische analyses A-ba-bv hoeveelheid bodemvocht 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-CEC kationen uitwisselings capaciteit 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-bas basenverzadiging 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-Ca Ca verzadiging 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-K K verzadiging 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-Na Na verzadiging 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-Mg Mg verzadiging 
Abiotiek: CEC bepalingen A-CEC-Al Al verzadiging 
Abiotiek: gewas analyse A-ga-Nt totaal stikstof 
Abiotiek: gewas analyse A-ga-Pt totaal fosfor 
Abiotiek: gewas analyse A-ga-Kt totaal kalium 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-pH zuurgraad 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-EC electrisch geleidend vermogen (EGV) 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Cl chloride 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-TOCDOC totale organische koolstof gehalte of opgeloste gehalte 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-NH4NOx ammonium, nitraat en nitriet 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-PO4 fosfaat 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Na natrium 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Ca calcium 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Mg magnesium 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Fe ijzer 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Al aluminimum 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-SO4 sulfaat 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Zn zink   
Abiotiek: wateranalyses A-wa-ALK alkaliniteit 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-Algana Algehele analyse (alles wat te meten is wordt geanalyseerd) 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-grkwa Kwaliteit grondwater 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-opvkwa Kwaliteit oppervlaktewater 
Abiotiek: wateranalyses A-wa-zicht doorzicht 
Overig: Veldbezoek O-Veld Veldbezoek 
Overig: fotovastlegging O-Fvastl fotovastlegging