Stel: u wilt als ondernemer uw bedrijf uitbreiden. Dan mag u, ondanks die uitbreiding, niet meer stikstofdepositie veroorzaken op stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden. Soms kan de toename van de depositie ongedaan worden gemaakt door aanpassingen binnen de bestaande activiteit. In dat geval spreken we van intern salderen.
Bij intern salderen wordt de nieuwe activiteit beoordeeld ten opzichte van de (vanuit de Ow) reeds toegestane Natura 2000-activiteit op die locatie. Dit betekent dat als de nieuwe activiteit zorgt voor een emissietoename, de emissie van de bestaande toegestane activiteit dusdanig verlaagd moet worden dat de nieuw veroorzaakte depositie daar in zijn geheel binnen past. Dit wordt ook wel mitigeren of salderen genoemd. Het geldt voor de depositie op alle betreffende locaties/hectares in alle stikstofgevoelige Natura-2000 gebieden waar een wijziging in depositie plaatsvindt. Er moet dus sprake zijn van gelijkblijvende of afnemende depositie op elke relevante hectare, hoewel van resterende toenames ecologische onderbouwd kan worden dat deze geen significant negatieve effecten hebben.
Als het met intern salderen niet mogelijk is om de nieuwe situatie volledig te salderen, dan kunt u mogelijk gebruik maken van extern salderen.
U kunt dit berekenen met AERIUS CalculatorDeze link opent in een nieuw tabblad. Op de AERIUS websiteDeze link opent in een nieuw tabblad vindt u instructies om u op weg te helpen.
Bij intern salderen voert u in AERIUS een verschilberekening uit waarbij u de beoogde situatie toetst ten opzichte van uw referentiesituatie (de situatie zoals hij op dit moment vergund is). Wijzigingen van emissiekenmerken voert u ook in Calculator in.
Uit de uitspraak van de Raad van State inzake Rendac en Amercentrale van 18 december 2024 blijkt intern salderen gezien moet worden als een mitigerende maatregel. Dat betekent dat als intern salderen wordt toegepast bij de wijziging of uitbreiding van een activiteit of een project, hiervoor een Passende Beoordeling noodzakelijk is. Daarom is sprake van een vergunningplicht. Omdat intern salderen wordt gezien als mitigerende maatregel, moet de saldogevende activiteit getoetst worden op additionaliteit.
Er is sprake van intern salderen als de activiteit zo wijzigt dat een nieuwe Natura 2000-activiteit ontstaat. Deze wijziging kan zowel betrekking hebben op de emissieomvang als op de emissiekenmerken. Ook moet u erop alert zijn dat u bij wijziging van uw activiteit mogelijk ook een vergunning nodig heeft voor andere aspecten dan stikstof.
In september en oktober 2022 heeft de Raad van State uitspraken gedaan over het gebruik van de Rav-factoren (Regeling ammoniak en veehouderij) bij het berekenen van de stikstofemissie bij emissiearme stalsystemen (Uitspraken van de Raad van State op 7 september en 12 oktober 2022 (202106900/1/R2, 202106908/1/R2 en 202106915/1/R2, 202106903/1/R2).
Als u binnen een project intern gaat salderen met emissiearme stalsystemen, kan de berekening niet alleen worden gebaseerd op Rav-factoren, maar is een passende beoordeling nodig ten aanzien van de werking van de betreffende emissiearme systemen. Dit geldt ook voor eventuele emissiereductie door voer- en/of managementmaatregelen.
De Raad van State heeft in de uitspraak van 28 mei 2025, ECLI:NL:RVS:2025:2404 geoordeeld dat intern salderen met algemene regels voor bemesten niet langer mag worden betrokken in de Voortoets en daarmee vergunningplichtig is. De referentiesituatie voor het bemesten van gronden mag nog wel worden meegenomen als mitigerende maatregel in de passende beoordeling (als intern salderen), op basis waarvan een natuurvergunning kan worden verleend.
In september en oktober 2022 heeft de Raad van State uitspraken gedaan over het gebruik van de Rav-factoren (Regeling ammoniak en veehouderij) bij het berekenen van de stikstofemissie voor de emissie van ammoniak bij emissiearme stalsystemen. Het gebruik van deze Rav-factoren levert onzekerheden op en kunnen geen basis zijn voor het verlenen van natuurvergunningen.
In deze uitspraken ging het om drie typen stalsystemen, te weten systemen met Rav codes A1.13, A1.28 en A1.23. De minister voor Natuur en Stikstof heeft vervolgens in de Porthos-briefDeze link opent in een nieuw tabblad van 25 november 2022 aangegeven dat zij (ook gelet op onderzoeksuitkomsten) de conclusie heeft moeten trekken dat de uitspraken van de Raad van State voor alle emissiearme stalsystemen gelden.
Dit betekent dat u berekeningen voor het bepalen of een natuurvergunning verplicht is, niet meer mag baseren op basis van de Rav-factoren alleen, maar dat daarvoor een passende beoordeling nodig is. Om een natuurvergunning te kunnen verlenen zal uit die passende beoordeling moeten blijken dat er geen significant negatieve effecten te verwachten zijn op beschermde Natura 2000-gebieden.
Ook als u wilt salderen (intern of extern) kan uw berekening niet alleen worden gebaseerd op Rav-factoren, maar is een passende beoordeling nodig. Uitgangspunt is dat een toename van depositie moet worden voorkomen en dat Rav-factoren daarvoor onvoldoende zekerheid bieden.
De minister van Natuur en Stikstof heeft in dezelfde Porthos-briefDeze link opent in een nieuw tabblad aangegeven te werken aan een handreiking waarin beschreven wordt wat er momenteel mogelijk is voor de vergunningverlening het kader van stikstof. Deze handreiking zal medio 2023 gereed zijn. Ook de verdere stappen die het Rijk neemt om te komen tot een robuustere vergunningverlening, staan omschreven in de Porthos-brief.
