Veranderingen van uw activiteit bepaalt u ten opzichte van deze referentiesituatie. Daarbij is het van belang om onderscheid te maken of de referentiesituatie ten opzichte van een (bestemmings)plan of van een project moet worden vastgesteld. In de rechtspraak is dit begrip nader gedefinieerd. De gevolgen van uw veranderingen op de stikstofdepositie beoordeelt u met een Voortoets stikstof of Passende Beoordeling.
Van een (planologisch) plan, zoals een bestemmingsplan of omgevingsplan, is de huidige feitelijk aanwezige, planologisch legale situatie de referentiesituatie. Zie hiervoor ook de website van RechtspraakDeze link opent in een nieuw tabblad (Rechtspraak.nl), onder r.o. 9.1.
In de planfase moet voor de referentiesituatie worden uitgegaan van de feitelijk bestaande, planologisch legale situatie. Zie daartoe o.a. de uitspraak van de Raad van State van 1 september 2021, ECLI:NL:RVS:2021:1960, r.o. 15Deze link opent in een nieuw tabblad. Het is daarbij van belang dat de activiteit nog steeds aanwezig is op het moment dat het plan wordt vastgesteld. Als die activiteit reeds beëindigd is, dan kan deze activiteit in beginsel niet in de referentiesituatie worden betrokken. Als kan worden aangetoond dat deze activiteit specifiek beëindigd is ten behoeve de ontwikkeling die het plan mogelijk maakt, kan van dit uitgangspunt worden afgeweken. Zie daartoe r.o. 24.2 van voornoemde uitspraak.
In de uitspraak van 5 april 2023, ECLI:NL:RVS:2023:1354, (r.o. 11.3.)Deze link opent in een nieuw tabblad overwoog de Raad van State -in aanvulling op het voorgaande- dat het bevoegde gezag voor het bepalen van de omvang van bemesting in het planspoor een reëel en aannemelijk uitgangspunt dient te hanteren. In deze kwestie hanteerde het bevoegde gezag de kentallen op basis van INITIATOR data, zoals vermeld op onze website. Naar het oordeel van de Afdeling mocht het bevoegde gezag uitgaan van deze kentallen.
Deze landbouwdeelgebieden kaart is gebaseerd op gemeentegrenzen en het CBS bestand landbouwgebieden en is opgebouwd uit 239 deelgebieden met een vergelijkbaar areaal aan landbouwgrond en een vergelijke landbouwstructuur. De data op de kaart is afkomstig van INITIATOR model resultaten uit 2021, de meest recente geverifieerde en vrijgegeven gegevens. Het model berekent de ruimtelijke verdeling van ammoniakemissie uit dierlijke mest, beweiding en kunstmestgebruik. Het INITIATOR model kent, net als alle andere modellen, onzekerheden. Toepasbaarheid van de kengetallen zal altijd moeten worden beoordeeld op basis van plaatselijke kenmerken van de percelen. Als gebruik overduidelijk afwijkt van “gemiddeld” gebruik in de omgeving, zijn de kengetallen mogelijk niet representatief. Daarnaast is het mogelijk om onderbouwd van een andere/hogere emissie uit te gaan.
N.B. Deze kaart is niet bruikbaar voor het projectspoor omdat hierin uitgegaan moet worden van de maximaal toegestane emissie (en dat is niet altijd de feitelijke emissie). Voor meer informatie daarover verwijzen wij u naar de overige informatie op deze pagina en de Handreiking beweiden en bemestenDeze link opent in een nieuw tabblad.
De Raad van State heeft in de uitspraak van 28 mei 2025, ECLI:NL:RVS:2025:2404 op 28 mei 2025 uiteengezet wat de omvang van een referentiesituatie is die bestaat uit algemene regels voor bemesten voor vergunningverlening. Je mag in dat geval uitgaan van de gevolgen van het op basis van de algemene regels toegestane gebruik als landbouwgrond, tenzij de gronden structureel niet meer in gebruik zijn als landbouwgrond en niet zonder nieuwe natuurtoestemming opnieuw in gebruik kunnen worden genomen als landbouwgrond. Als peilmoment voor de vraag of de gronden structureel niet meer in gebruik zijn als landbouwgrond geldt de natuurvergunningaanvraag of de overeenkomst tot overname van de toegestane gebruiksrechten (of een ander objectief te bepalen moment).
Voor een activiteit maakt het verschil of u:
Titel: Stroomschema: bepalen referentiesituatie
Met dit stroomschema kunt u uw referentiesituatie bepalen. Let op! Dit schema is niet van toepassing op perceelsemissies van beweiden en bemesten.
De vragen en antwoorden in het stroomschema:
Vraag 1 Heeft de huidige activiteit een natuurtoestemming?
Ja: Ga naar antwoord 2
Nee: Ga door naar vraag 2
Vraag 2 Geldt op de referentiedatum een andere toestemming zoals een milieuvergunning of milieumelding?
Ja: Ga naar vraag 3
Nee: Ga naar antwoord 1
Vraag 3 Is na de referentiedatum een beperktere situatie milieu vergund?
Ja: Ga naar antwoord 3a
Nee: Ga naar antwoord 3
Antwoorden op de vragen:
Antwoord 1: Er is geen referentiesituatie, hele activiteit toetsen.
Antwoord 2: Natuurtoestemming is de referentiesituatie
Antwoord 3: Milieutoestemming op referentiedatum is referentie
Antwoord 3.a: Lagere milieutoestemming vormt de referentie
Na antwoorden 3 en 3.a: Als referentie kunt u de gevolgen van activiteiten gebruiken die zijn vergund; én feitelijk aanwezig zijn; én als die niet structureel in gebruik zijn, zonder natuurtoestemming kunnen worden hervat.
Disclaimer: Dit schema is een hulpmiddel. Actuele wetgeving en jurisprudentie zijn leidend. Aan dit schema kunnen geen rechten worden ontleend.
Bron: BIJ12
Let op: niet van toepassing op perceelemissies van beweiden en bemesten, bestemmingsplannen, wegen, vaarwegen en spoorwegen.
Raadpleeg voor het vaststellen van de referentiesituatie van een bemest perceel de Handreiking beweiden en bemesten.Deze link opent in een nieuw tabblad
Wat betekent de uitkomst van het schema voor u?
1. Er is geen referentiesituatie
Bijvoorbeeld voor een nieuwe activiteit. Voor een nieuwe activiteit heeft u nog geen vergunning of (natuur)toestemming. U heeft geen legaal bestaande situatie en dus ook geen referentiesituatie.
U toetst in AERIUS Calculator de hele nieuwe activiteit op gevolgen op Natura 2000-gebieden.
2. Natuurtoestemming is de referentiesituatie
Uw huidige activiteit wijzigt en voor uw huidige activiteit heeft u een geldige natuurvergunning of natuurtoestemming.
U heeft voor uw huidige activiteit een geldige vergunning en uw activiteit is voldoende concreet beschreven in de geldende vergunning. Bijvoorbeeld een omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit of een oudere vergunning op grond van de Wet natuurbescherming of de Natuurbeschermingswet 1998.
In uw vergunning is een natuurvergunning opgenomen zoals beschreven in artikel 1 van de Provinciale beleidsregels salderen (hierna: de beleidsregel). Of u heeft een milieuvergunning of een ander toestemmingsbesluit waarin rechtstreeks aan de Habitatrichtlijn is getoetst en die voldoet aan art. 9.4, achtste lid Wnb (gelet op art. 2.4, lid 5 van de Aanvullingswet Natuur Omgevingswet is deze Wnb-bepaling nog steeds relevant). Dan is uw referentiesituatie de situatie zoals in de vergunning is toegestaan. Dit hoeft niet hetzelfde te zijn als de huidige bestaande situatie.
Let op: een positieve weigering levert geen nieuwe referentiesituatie op.
Let op: op basis van de beleidsregel kan het zijn dat niet alles wat vergund is meegenomen mag worden als mitigerende maatregel (saldering) voor de beoogde situatie.
U toetst in AERIUS Calculator de hele nieuwe activiteit op gevolgen op Natura 2000-gebieden. Zie het kopje ‘Berekening maken met AERIUS Calculator’ onderaan de pagina.
Indien significant negatieve effecten in de Voortoets niet kunnen worden uitgesloten, maakt u een Passende Beoordeling. Uw referentiesituatie kunt u daarbij gebruiken als mitigerende maatregel (intern salderen).
3. Milieutoestemming op referentiedatum is referentie
Voor uw huidige activiteit heeft u geen natuurvergunning of natuurtoestemming of deze is ingetrokken.
U heeft toestemming voor het uitvoeren van uw activiteiten zonder natuurtoestemming. Bijvoorbeeld een Hinderwetvergunning of een milieutoestemming. De referentiesituatie bepaalt u door een paar stappen te doorlopen:
> Op basis van de depositie in de beoogde situatie bepaald u voor welke Natura 2000-gebieden er een referentiejaar dient te worden opgezocht.
Dit doet u door de aanwijzingsdatum van de natuurgebieden op te zoeken Overzicht referentiedata Natura 2000-gebiedenDeze link opent in een nieuw tabblad(bijgewerkt op 25-06-2024). De aanwijzingsdatum voor de natuurgebieden kan verschillend zijn. Voor elke datum bepaalt u apart een referentiesituatie:
> U bepaalt de referentievergunning door uw toegestane activiteit vast te stellen op het moment van de aanwijzingsdatum.
Mogelijk kunt u niet de gehele referentievergunning gebruiken als referentiesituatie. In de intern salderen uitspraak van 18 december 2024 oordeelt te Raad van State dat u als referentie kunt u de gevolgen van activiteiten kunt gebruiken:
> U toetst in AERIUS Calculator de hele nieuwe activiteit op gevolgen op Natura 2000-gebieden. Zie het kopje ‘Berekening maken met AERIUS Calculator’ onderaan de pagina.
Indien significant negatieve effecten in de voortoets niet kunnen worden uitgesloten, maakt u een passende beoordeling. Uw referentiesituatie kunt u daarbij gebruiken als mitigerende maatregel (intern salderen).
3a. Lagere milieutoestemming vormt de referentie
Heeft u na de aanwijzingsdatum een toestemming gekregen die lager is of minder activiteiten toestaat, dan moet u uitgaan van deze lagere situatie als referentiesituatie. Op deze manier bepaalt u voor elke aanwijzingsdatum de daarbij horende referentiesituatie. Het is mogelijk dat u meerdere dezelfde referentiesituaties vindt.
Mogelijk kunt u niet de gehele referentievergunning gebruiken als referentiesituatie. In de intern salderen uitspraak van 18 december 2024 oordeelt te Raad van State dat u als referentie de gevolgen van activiteiten kunt gebruiken:
> U toetst in AERIUS Calculator de hele nieuwe activiteit op gevolgen op Natura 2000-gebieden. Zie het kopje ‘Berekening maken met AERIUS Calculator’ onderaan de pagina.
Indien significant negatieve effecten in de Voortoets niet kunnen worden uitgesloten, maakt u een Passende Beoordeling. Uw referentiesituatie kunt u daarbij gebruiken als mitigerende maatregel (intern salderen).
Met AERIUS CalculatorDeze link opent in een nieuw tabblad berekent u de stikstofdepositie de gewenste activiteit. U volgt hiervoor de stappen in hoofdstuk 2 van de Handreiking Voortoets StikstofDeze link opent in een nieuw tabblad.
Als de berekende de stikstofdepositie van de gewenste activiteit gelijk is aan of lager is dan 0,00 mol/ha/jaar, dan is er geen vergunning nodig voor de stikstofuitstoot. Als u op één of meer relevante hexagonen een depositie berekent dan zijn mogelijk maatregelen nodig om uw activiteit mogelijk te maken. Hierbij kunt u denken aan intern of extern salderen.
In alle gevallen geldt dat het bevoegd gezag beslist over uw aanvraag. Overleg met het bevoegd gezag over uw keuze voor de referentiesituatie, in het bijzonder als u twijfelt.
