Kenmerken: compacte zwaan met relatief korte hals, zwarte snavel en gele snavelbasis. Aanwezigheid: oktober tot en met maart, tegenwoordig vooral van november tot januari. Winterhabitat: graslanden, grote open wateren, geïnundeerde uiterwaarden, akkers; slaapt op grotere open wateren. Voedselgebieden liggen doorgaans op korte afstand.
Komt voor in/op
Open grasland, open akkerland.
Periode
Oktober-maart.
Doelsoortspecifieke terreinkenmerken
Winterperiode (oktober-maart):
Graslanden (vanaf december), ondergelopen uiterwaarden (januari-maart). Rust (soort is verstoringsgevoelig!).
Windmolenparken en hoogspanningsleidingen vormen barrières of leiden tot het mijden van voedselgebieden.
Grote, relatief ondiepe wateren met kranswieren en fonteinkruiden vormen foerageergebied (vooral oktober-december).
Waterplanten als voedselbron worden bij voorkeur benut in waterdiepte van 15-60 cm.
Grotere open wateren worden gebruikt als slaapplaats.
Soortspecifieke maatregelen
Winterperiode (oktober-maart):
Instandhouden van voedselrijke graslanden in open landschap; verhoging waterpeil (tot 5-10 cm boven maaiveld) vergroot foerageermogelijkheden.
Handhaaf in uiterwaarden die in agrarisch gebruik zijn inundaties na hoge rivierafvoer (5-10 cm water op maaiveld).
Tegengaan van verstoring (recreatie, jacht op andere soorten watervogels) en barrières op vliegroute (windturbines, hoogspanningsleidingen).
Herstel of behoud van goede waterkwaliteit, mede met het oog op draagkracht voor alle andere watervogels (er is plaatselijk sprake van concurrentie met andere watervogels, bijv. knobbelzwaan.
Geen verstoring door (water)recreatie of werkzaamheden in de foerageergebieden of de slaapplaatsen binnen een afstand van c. 700 m van de zwanen; geen verjaging van groepen ganzen in de nabijheid van zwanen of afschot van knobbelzwanen in gebieden waar gemengde groepen zwanen voorkomen.
Factoren populatieontwikkeling
Aanhoudende afname van de reproductie in de broedgebieden.
Vermoedelijk speelt een combinatie van factoren een rol: illegaal afschot, verslechtering van voedselomstandigheden op pleisterplaatsen en overwinteringsplekken, naast verslechtering van broedhabitat (incl. predatie en plaatselijk veranderingen door klimaat en toenemende infrastructuur).
Plaatselijk ook risico van botsingen met windturbines/hoogspanningsleidingen en in sommige jaren slechte weersomstandigheden tijdens de trek.
Staat van instandhouding (per 2022)
Niet-broedvogel: Zeer ongunstig
Verspreiding: gunstig
Populatie: Zeer ongunstig
Leefgebied: Gunstig
Toekomstverwachting: Zeer ongunstig
van Eerden M.R., Beekman J.H., Smit M. & Oosterbeek K. 1997. Patch use by Bewick’s Swans Cygnus columbianus bewickii feeding upon Sago Pondweed Potamogeton pectinatus in shallow lakes in The Netherlands: variation in exploitation threshold caused by social, environmental and time dependent factors. In: van Eerden M.R. Patchwork. Van Zee tot Land 65. Rijkswaterstaat Directie IJsselmeergebied, Lelystad.
Fijn R.C., Krijgsveld K.L., Tijsen W., Prinsen H.A.M. & Dirksen S. 2012. Habitat use, disturbance and collision risks for Bewick’s Swans Cygnus columbianus bewickii wintering near a wind farm in the Netherlands. Wildfowl 62: 97-116.
Gyimesi, A. 2010. Carrying capacity of a heterogeneous lake for migrating swans. PhD thesis. Utrecht University, Utrecht.
Hornman M., Hustings F., Koffijberg K., Klaassen O., Kleefstra R., van Winden E., Sovon Ganzen- en Zwanenwerkgroep & Soldaat L. 2013. Watervogels in Nederland in 2011/2012. Sovon rapport 2013/66, Waterdienst rapport BM 13.27. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen
Koffijberg K., Voslamber B. & van Winden E. 1997. Ganzen en zwanen in Nederland: overzicht van pleisterplaatsen in de periode 1985-1994. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.
Krijgsveld K.L., Smits R.R. & van der Winden J.2008. Verstoringsgevoeligheid van vogels: Update literatuurstudie naar de reacties van vogels op recreatie. Bureau Waardenburg, Culemborg.
Nagy S., Petkov N., Rees E., Solokha A., Hilton G., Beekman J. & Nolet B. 2011. International Single Species Action Plan for the North West European population of the Bewick’s Swan Cygnus columbianus bewickii (Final Draft). Wetlands International Wildfowl, Wageningen & Wildlife and Wetlands Trust, Slimbridge
Rees E.C. & Beekman J.H. 2010. Northwest European Bewick’s Swans: a population in decline. British Birds 103: 640-650.
Vogel R.L., Bouwma I., Koese B., Kranenbarg J., La Haye M., Odé B., Sierdsema H., Sparrius L., Verburg P. & Zollinger R. 2013. Het belang van Nederland buiten de Ecologische Hoofdstructuur voor soorten van de Vogelrichtlijn en van bijlage V van de Habitatrichtlijn. Sovon-rapport 2013.015. Sovon, Nijmegen.