Rijksbanken zijn stikstofbanken waarin stikstofruimte wordt geregistreerd door landelijke maatregelen vanuit het Rijk die de stikstofneerslag verminderen. Stikstofdepositieruimte uit Rijksbanken is bedoeld voor grote maatschappelijke projecten, zoals de energietransitie, het legaliseren van PAS-meldingen en woningbouwprojecten.
Het stikstofregistratiesysteem (SSRS) is een Rijksbank. Het SSRS is operationeel sinds maart 2020. Het geeft het bevoegd gezag inzicht in de stikstofdepositieruimte die het Rijk beschikbaar stelt ten behoeve van toestemmingsverlening in het kader van de Omgevingswet. De Minister voor Natuur en Stikstof is verantwoordelijk voor het SSRS en stelt de daarin beschikbaar te stellen ruimte officieel vast.
Het SSRS is vastgelegd in de Omgevingswet. In deze wet is bepaald welke bronmaatregelen bijdragen aan de aanvulling van het SSRS en voor welke doelen de beschikbare ruimte mag worden gebruikt. Registratie van ruimte vindt plaats op (bijna) overbelaste hectares met voor stikstof gevoelige habitattypen en leefgebieden van habitatsoorten in Natura 2000-gebieden en wordt uitgedrukt in mol per hectare per jaar.
In het SSRS is voor bevoegde gezagen per hectare zichtbaar hoeveel depositieruimte beschikbaar is, uitgedrukt in mol per hectare per jaar. Het bevoegd gezag zorgt voor de toedeling en afboeking van stikstofdepositieruimte voor toestemmingverlening. Of een aanvraag gebruik kan maken van de ruimte uit het SSRS is afhankelijk van onder meer de locatie waar ruimte beschikbaar komt, de hoeveelheid ruimte en de specifieke hexagonen die dit betreft en de omvang van de gevraagde ruimte.
De beschikbaar te stellen stikstofdepositieruimte wordt berekend met AERIUS Calculator. Deze ruimte wordt jaarlijks geactualiseerd met de laatste (wetenschappelijke) inzichten. Hoe de beschikbaar gestelde stikstofdepositieruimte is berekend en welke keuzes daarbij zijn gemaakt, wordt vastgelegd in een openbaar verantwoordingsdocument.
In het SSRS wordt stikstofdepositieruimte beschikbaar gesteld die vrijkomt via een aantal bronmaatregelen die stikstofneerslag verminderen. De ecologische effecten van deze bronmaatregelen worden beoordeeld en die beoordeling is openbaar.
Tot eind 2022 is successievelijk vanuit 2 bronmaatregelen depositieruimte beschikbaar gesteld in het SSRS; de verlaging van de maximumsnelheid op rijkswegen en de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv). Met behulp van deze ruimte zijn vergunningen afgegeven voor de bouw van 36.901 woningen en voor het legaliseren van 6 PAS-meldingen.
Per 1 mei 2023 kwam een geactualiseerde versie van het SSRS beschikbaar. Deze was gevuld met depositieruimte afkomstig uit de Srv. Deze ruimte kon ingezet worden voor (clusters van) woningbouwprojecten en 7 MIRT-projecten (grote wegenprojecten). De ruimte die daarvoor niet nodig was, was beschikbaar voor het legaliseren van PAS-meldingen.
In oktober 2023 is een nieuwe geactualiseerde versie van het SSRS beschikbaar gekomen. De prioritering van ruimte in SSRS gaat in eerste instantie naar concrete woningbouwprojecten die op korte termijn ruimte nodig hebben, PAS-melders en projecten voor renovatie en veiligheid van Rijkswegen.
Een aanvraag voor ruimte uit het SSRS verloopt altijd via het bevoegd gezag, zolang deze voldoet aan de omschrijving in de Omgevingswet artikel 2.18. Met het oog op de efficiënte inzet van stikstofdepositieruimte, wordt van de initiatiefnemers van projecten verwacht dat zij het project zo emissiearm als mogelijk uitvoeren en eventuele mogelijkheden tot salderen benutten alvorens een beroep te doen op depositieruimte in het SSRS.
Bij het beschikbaar komen van een nieuwe batch depositieruimte in het SSRS, wordt er eerst ruimte gereserveerd voor concrete woningbouwprojecten. Er gelden aanvullende eisen voor woningbouwprojecten om te worden opgenomen in de door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) opgestelde lijst concrete woningbouwprojecten:
De Minister voor Natuur en Stikstof (NenS) stelt in overeenstemming met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de Minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) op basis van de aangeleverde informatie vast welke stikstofdepositieruimte voor concrete woningbouwprojecten een reservering krijgt.
Vanaf het beschikbaar stellen van een batch stikstofdepositieruimte in de SSRS-bank is de stikstofdepositieruimte ongeveer vier maanden (17 weken) beschikbaar voor de legalisatie van PAS-meldingen. In die periode hebben de bevoegd gezagen de tijd om de berekeningen van de geverifieerde PAS-meldingen te actualiseren. Ook wordt in die periode vastgesteld met welke combinatie van PAS-meldingen zo efficiënt mogelijk van de beschikbare depositieruimte gebruik kan worden gemaakt. Deze ruimtelijke puzzel wordt gelegd met behulp van een rekentool. Die systematiek is op 10 januari 2022 in de Rnb verankerd en sinds 1 januari 2024 in de Omgevingswet. Op deze manier wordt bepaald welke projecten gelegaliseerd worden. Deze PAS-melders ontvangen een bericht van het bevoegd gezag dat zij een vergunning kunnen aanvragen. Bij het verlenen van de vergunningen aan deze PAS-melders wordt de depositieruimte uit het SSRS afgeboekt.
Na de periode van 17 weken vindt er een samenvoeging plaats van de voor PAS-meldingen beschikbaar gestelde stikstofdepositieruimte die dan nog niet is benut en de stikstofdepositieruimte die toch geen reservering nodig heeft voor de woningbouwprojecten. Deze samengevoegde ruimte is vervolgens beschikbaar voor alle drie de doelen (PAS-meldingen, woningbouwprojecten, en renovatie- en veiligheidsprojecten ten aanzien van rijkswegen). Deze activiteiten kunnen allemaal gebruik maken van de vrij beschikbare stikstofdepositieruimte. Uitgifte van die ruimte verloopt volgens het principe: ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’.
Initiatiefnemers van o.a. overige woningbouwprojecten die een beroep willen doen op de ruimte uit het SSRS, kunnen bij de vergunningaanvraag aangeven dat ze hiervan gebruik willen maken. Dit kan op het (digitale) aanvraagformulier of via een schriftelijke aanvulling bij de aanvraag. De vergunningaanvraag dient te worden ingediend bij de het bevoegd gezag waar de activiteit in hoofdzaak wordt gerealiseerd. Een andere mogelijkheid is dat de aanvraag deel uitmaakt van een omgevingsvergunning. In dat geval is de gemeente het bevoegd gezag.
Meer informatie over de (aangepaste) prioritering van doelen in de SSRS bank is terug te vinden in de Omgevingswet.
Bij aanvragen uit het SSRS is de datum van ontvangst van de ontvankelijke aanvraag bepalend. Een aanvraag is ontvankelijk wanneer deze volledig en compleet is om gecontroleerd te worden door het bevoegd gezag.
Via onslevendlandschap.nlDeze link opent in een nieuw tabblad en aerius.nlDeze link opent in een nieuw tabblad wordt melding gedaan wanneer een van de stikstofbanken gevuld is met stikstofdepositieruimte. Bij de eerste vulling wordt via een nieuwsbericht bekend hoe gebruikers zich kunnen melden voor de notificatie van registratie van stikstofdepositieruimte. Belangstellenden kunnen zich voor nieuwsberichten abonneren via deze button:
Abonneren nieuwsberichten aanpak stikstofDeze link opent in een nieuw tabbladDe data over de beschikbare en gereserveerde stikstofdepositieruimte binnen de verschillende stikstofbanken is als download beschikbaar. Voor alle banken is voor elk relevant hexagoon in het databestand weergegeven:
Bij de gereserveerde stikstofdepositieruimte gaat het zowel over gereserveerde ruimte (voor ontwerpbesluiten) als de definitief toegekende ruimte (verleende vergunningen) op de peildatum.
De data uit het databestand worden eens per week geüpdatet. Wijzigingen die zijn doorgevoerd (kort) na de laatste update zijn dus niet meegenomen in de data. Voor een initiatiefnemer of een vergunningverlener geeft deze open data daarom slechts een benadering van de actuele situatie en geen zekerheid voor een individuele aanvraag.
Ook de vrijgemaakte Srv-ruimte die bewaard wordt omdat nu nog niet kan worden aangenomen dat deze additioneel is, is inzichtelijk via de open data. Dit is de ruimte die te onderscheiden is in SPIN (Stikstof Parkeer INstrument) voor de SSRS-bank. In de kennisgeving van deze vullingsrondeDeze link opent in een nieuw tabblad staat hier meer informatie over.
Download de open data via deze button:
Downloaden open data SSRSDe gevolgen van de sanering van de deelnemers van de Srv zijn door het RIVM modelmatig doorgerekend met het daarvoor beschikbare rekeninstrumentarium AERIUSDeze link opent in een nieuw tabblad (versie 2022). Het ministerie van LVVN heeft TAUW gevraagd de rekenresultaten ecologisch te beoordelen. De onderstaande notitie is daarvan de weerslag
Nadere ecologische beoordeling stikstofeffecten snelheidsverlaging en warme sanering varkenshouderij:
Via het stikstofregistratiesysteem worden per Natura 2000-gebied de effecten van stikstofmaatregelen geregistreerd. Zo wordt helder waar en hoeveel ruimte er ontstaat voor ontwikkeling.
Met het oog op de efficiënte inzet van stikstofdepositieruimte, wordt van de initiatiefnemers van projecten verwacht dat zij het project zo emissiearm als mogelijk uitvoeren en eventuele mogelijkheden tot salderen benutten alvorens een beroep te doen op depositieruimte in het SSRS.
Naast de mogelijkheden die het SSRS biedt, zijn er ook andere manieren om een natuurvergunning te krijgen. Goed om te weten is dat een vergunning in het kader van de Omgevingswet – op het aspect stikstof – niet nodig is als er geen sprake is van significant negatieve effecten van het project op Natura 2000- gebieden door stikstofdepositie. Dit wordt beoordeeld met behulp van de Voortoets Stikstof.
Aanvullend bieden aanpassingen binnen of buiten een project of locatie (intern en extern salderen) mogelijkheden om een vergunningaanvraag te onderbouwen. Een laatste mogelijkheid om een natuurvergunning te krijgen biedt de zogenaamde ADC-toets. Om die laatste toets succesvol te doorlopen moet er sprake zijn van het ontbreken van alternatieven, een dwingende reden van groot openbaar belang en moet de schade aan de natuur gecompenseerd worden.
Nee, er is geen wachtlijst. Als er in het stikstofregistratiesysteem geen beschikbare stikstofdepositieruimte is voor een project, dient u andere opties te verkennen zoals; intern of extern salderen of de ADC-toets. Gaat het om een PAS-melding? Kijk dan naar het antwoord op deze vraag.
Voor algemene vragen kunt u terecht bij onze helpdesk. Voor vragen over een specifieke aanvraag kunt u terecht bij het bevoegd gezag. In de meeste gevallen is dit de provincie of de gemeente. Sommige provincies en gemeenten hebben deze taken ondergebracht bij een Omgevingsdienst.
Met de stikstofdepositieruimte die beschikbaar komt uit het SSRS kan een deel van de PAS-meldingen worden gelegaliseerd. PAS-meldingen die in aanmerking komen voor de beschikbare ruimte uit het stikstofregistratiesysteem ontvangen bericht van hun bevoegd gezag. Welke PAS-meldingen dat zijn, is afhankelijk van onder meer de locatie, de hoeveelheid stikstofdepositieruimte die beschikbaar komt en specifieke hexagonen waarop die ruimte beschikbaar komt en de omvang van de depositieruimte die nodig is voor het legaliseren van de PAS-melding.
