Provincies kunnen hun eigen beleid hanteren voor het aanwijzen van wolven leefgebieden en het openstellen van subsidieregelingen voor preventieve maatregelen. Het Interprovinciaal Wolvenplan, de Factfinding study ‘De wolf terug in Nederland’ en de Juridische analyse ‘De juridische bescherming van de wolf in Nederland en in een aantal andere Europese landen’ vormen de basis voor het provinciaal wolvenbeleid.
De 12 provincies – vertegenwoordigd in het Interprovinciaal Overleg (IPO) – hebben in 2019 het ‘Interprovinciale Wolvenplan’ vastgesteld. In het wolvenplan hebben provincies uitgewerkt hoe zij om (zullen) gaan met zwervende en territoriale wolven in Nederland. Het wolvenplan biedt provincies de basis om beleid formeel te verankeren in bijvoorbeeld verordeningen of beleidsregels.
Addendum wolvenplan
De gezamenlijke provincies hebben in 2023 een aantal toevoegingen vastgesteld aan het huidige wolvenplan. Het zogenoemde ‘addendum’ gaat over de subsidieregeling voor preventieve maatregelen, de tegemoetkomingsregeling bij schade en interventie richtlijnen (escalatieladder). Het huidige wolvenbeleid is op deze onderdelen vernieuwd om beter in te spelen op de actualiteit.
De provincies, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en IPO/BIJ12 werken tegelijkertijd verder aan een nieuw wolvenplan. Naar verwachting wordt een nieuw plan in 2024 vastgesteld. De afspraken uit het huidige wolvenplan blijven van kracht.
Onder leiding van de onafhankelijk voorzitter dhr. Pieter van Geel is op 25 november 2020 het Landelijk Overleg Wolf (LOW) van start gegaan. Medio 2020 heeft een aantal organisaties de provincies om dit overleg gevraagd, met de wens om gezamenlijk vraagstukken op het gebied van wolvenschade aan te pakken. Provincies trekken graag op met de betrokken organisaties om hun kennis en ervaring te benutten, draagvlak te creëren en gezamenlijk beleid te ontwikkelen.
De onderwerpen die in het LOW aan bod komen gaan over zowel nationale als internationale kwesties (zoals leefgebieden van de wolf en corridors) en kunnen variëren van aanbevelingen doen voor beleidsvorming en kennisuitwisseling tot het samen optrekken bij praktische uitvoering en handelingsprotocollen bij acute problemen.
Deelnemende organisaties
LTO Nederland, Stichting Beheer Platform Kleinschalige Schapen- en Geitenhouders, Vereniging Gescheperde Schaapskudden, Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De 12 Landschappen, Federatie Particulier Grondbezit, Dierenbescherming, Wolf Fencing Nederland, Zoogdiervereniging, Vereniging Nederlandse Gemeenten, Wageningen Environmental Research, ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het Interprovinciaal Overleg. BIJ12 voert het secretariaat uit.
Reactie op concept wolvenplan
In het LOW is het voorgenomen wolvenbeleid gedeeld en is het eerste concept wolvenplan en de interventierichtlijnen besproken. Daarnaast hebben de deelnemers individuele reacties op het plan opgesteld en die met elkaar gedeeld.
Bekijk hier de individuele reacties van de deelnemers in het LOW.
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is verantwoordelijk voor de nationale wettelijke kaders en voor de implementatie van Europese regelgeving en internationale verdragsafspraken. Ook rapporteert LNV over de naleving en derogaties met betrekking tot deze regelgeving. Ook op internationaal niveau werkt LNV samen met partners om te komen tot een verbetering van het wolvenbeleid. Zo is, op initiatief van LNV, een overleg met Duitsland gestart om de mogelijkheden van een internationaal wolvenplan te verkennen.
Maatschappelijke dialoog over wolf
In 2023 wil de Rijksoverheid een maatschappelijke dialoog starten over hoe mensen en wolven samen kunnen leven. Onderwerpen van gesprek zullen zijn:
angstgevoelens van mensen voor de wolf;
positie van de wolf in de Nederlandse natuur;
bescherming van vee en huisdieren tegen de wolf.
Provinciaal wolvenbeleid en provinciale wolvencommissies
In diverse provincies zijn commissies opgericht om met direct belanghebbenden te onderzoeken, welke maatregelen nodig zijn en hoe de provincie hierbij kan ondersteunen. Naar aanleiding hiervan zijn er in meerdere provincies subsidieregelingen beschikbaar voor de aanschaf van preventieve maatregelen. In enkele provincies is ook een wolvenconsulent aangesteld om veehouders te informeren over preventieve mogelijkheden. Bekijk hieronder de actuele informatie per provincie:
Provincie Drenthe
In de provincie Drenthe is een gebiedscommissie preventie wolvenschade ingesteld. Deze commissie bestaat uit vertegenwoordigers van de schapensector, landbouw- en natuurorganisaties. Zij zetten zich onder meer in voor preventieve maatregelen om schapen te beschermen tegen een aanval van de wolf. Ook geeft de commissie voorlichting aan schapenhouders.
De provincie heeft een subsidieregeling voor nemen van preventieve maatregelen tegen aanvallen van de wolf beschikbaar gesteld voor alle schapen- en geitenhouders in de provincie.
De provincie Drenthe heeft een wolvenconsulent in dienst om dierhouders te adviseren over preventieve maatregelen. Wilt u meer advies over het plaatsen van een wolfwerende afrastering? Neem dan contact op met wolvenconsulent Jaap Mekel van Mekelogisch Beheer: info@mekelogischbeheer.nl.
Gedeputeerde Staten van Fryslân (hierna GS) is op 14 december 2021 gestart met het verkennen en uitwerken van een aantal provinciale actiepunten voor de wolf. Op 22 maart 2022 hebben GS van Fryslân de Projectgroep Preventie Wolvenschade Fryslân (PPWF) omgevormd naar de Gebietskommisje Wolf (GW). Daarnaast is een wolvengebied aangewezen in Zuidoost-Fryslân, is de subsidieregeling voor preventieve maatregelen op 12 april 2022 opengesteld en is er sindsdien een wolvenconsulent voor Fryslân.
In de provincie Gelderland is in 2019 de gebiedscommissie preventie wolvenschade opgericht. De leden van de commissie zijn in gesprek met alle direct belanghebbenden om te kijken welke maatregelen nodig zijn om schade door wolven te voorkomen.
Schapen- en/of geitenhouders in het leefgebied van wolven kunnen een subsidie aanvragen voor de gemaakte kosten voor een vaste en/of verplaatsbare afrastering.
Voor een zwervende wolf die niet gelijk doortrekt, is de bestaande subsidieregeling uitgebreid met een calamiteitenregeling. Met deze regeling krijgen geiten- en schapenhouders ook buiten de leefgebieden een subsidie voor maatregelen om te voorkomen dat wolven vee aanvallen. Zoals door wolfwerende rasters te plaatsen: hekken die hoog genoeg zijn om wolven buiten te houden.
Dierhouders in de provincie Groningen kunnen na een (vermoedelijke) aanval van een wolf kosteloos gebruik maken van een afweerraster. De provincie heeft tien van deze noodsets beschikbaar, via de leverancier Solarfence. Het raster wordt dezelfde dag gebracht om te voorkomen dat een wolf een tweede keer kan toeslaan. Hierbij hoeft niet eerst bewezen te worden dat het om een wolf gaat.
De provincie Limburg heeft een subsidieregeling opengesteld zodat schapenhouders preventief maatregelen kunnen nemen tegen eventuele schade door de wolf.
Om voorbereid te zijn op zwervende wolven en een vestiging in Brabant, heeft de provincie een Adviescommissie Wolven ingesteld. Het doel hiervan is om met betrokken partijen te onderzoeken hoe wolvenschade zo veel mogelijk voorkomen kan worden. Deze commissie bestaat uit vertegenwoordigers vanuit de landbouw, schapenhouders, natuurorganisaties, faunabeheer en gemeenten.
Subsidieregeling voor preventieve maatregelen
Schapen- en geitenhouders kunnen subsidie aanvragen binnen het vastgestelde leefgebied van de een gevestigde wolf in Zuidoost-Brabant. Buiten dit vastgestelde leefgebied is subsidie mogelijk voor preventieve maatregelen in geval van urgentie, bijvoorbeeld wanneer een (zwervende) wolf in een gemeente schade aanricht aan schapen en/of geiten.
In april 2022 heeft de wolf voor het eerst een bezoek gebracht aan Noord-Holland. Hij werd toen waargenomen in het Goois Natuurreservaat. Dierhouders in Noord-Holland kunnen na een (vermoedelijke) aanval van een wolf kosteloos gebruik maken van een afweerraster.
Omdat in de provincie Overijssel geen gevestigde wolven zijn (een wolf die minimaal 6 maanden in een vast gebied aanwezig is, waardoor sprake is van een territorium), is er geen wolvencommissie. Er is wel een wolvenconsulent aangesteld. Daarnaast geeft de provincie subsidie voor wolfpreventieve maatregelen, worden er noodsets uitgeleend bij herhaling van wolvenaanvallen in korte tijd en wordt via BIJ12 een schadevergoeding aan gedode hoefdieren uitgekeerd indien aangetoond kan worden dat er sprake is van een aanval door een wolf (of een goudjakhals).
Subsidie voor wolfpreventieve maatregelen
Sinds medio juli 2023 kunnen dierhouders in Overijssel een subsidie aanvragen voor wolfpreventieve maatregelen. De subsidie kan aangevraagd worden ten behoeve van bescherming van schapen, geiten, damherten, alpaca’s, lama’s, varkens, ezels, pony’s (schofthoogte max. 1.47 m) of gespeende kalveren tot 1 jaar oud, waarbij voor alle hoefdieren geldt dat sprake is van volledige weidegang. De subsidie kan worden aangevraagd door bedrijfsmatige – of hobbyhouders, begrazings- of scheperijbedrijven, verenigingen of stichtingen voor natuurgraasdieren of door terreinbeherende organisaties. De maatregelen die voor subsidie in aanmerking komen zijn: het aanpassen van bestaande afrasteringen, nieuwe vaste of mobiele afrasteringen, een nachtkraal, een mobiele of vaste schaapskooi en de aanschaf van kuddebeschermingshonden. Voorafgaand aan het indienen van een subsidieaanvraag moet eerst een afspraak worden gemaakt met een adviseur van de provincie. De adviseur beoordeelt de situatie ter plekke (ligging perceel, het aantal en de soort hoefdieren, de bestaande situatie) en schrijft een advies welke preventieve maatregelen op de locatie het meest doelmatig zijn. Op de subsidiepagina van de provincie is alle benodigde informatie te vinden: Wolf- en goudjakhals preventieve middelen – Loket provincie Overijssel
De Overijsselse wolvencalamiteitenregeling
Voor onbeschermde hoefdieren kan een beroep worden gedaan op de Overijsselse wolvencalamiteitenregeling indien een rondtrekkende wolf enige tijd achtereen in dezelfde omgeving gehouden hoefdieren aanvalt. De regeling houdt in dat bij de provincie een noodset kan worden geleend om het vee tijdelijk te beschermen. Een noodset bestaat uit 10 netten van 50 meter stroomgeleidend nylon gaas, paaltjes en een stroomklok. De noodset wordt voor maximaal 2 maanden uitgeleend. Omdat de provincie de noodsets wil inzetten in gebieden waar daadwerkelijk veel wolvenoverlast optreedt, gelden de volgende voorwaarden: een noodset wordt uitgeleend wanneer er binnen 10 dagen tenminste 3 aanvallen zijn geweest binnen een straal van 10 km. Dit zijn de voorwaarden voor de uitleen (provincie Overijssel).
Commerciële veehouders en hobbyhouders in de provincie Utrecht kunnen na een aanval van vermoedelijk een wolf kosteloos gebruik maken van een wolvennoodset in de vorm van een afweerraster. Bijvoorbeeld wanneer één of meer stuks vee (landbouwhuisdieren) zijn doodgebeten of gewond geraakt. Meer informatie over deze sets is beschikbaar bij de Faunabeheereenheid Utrecht.
Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Zeeland hebben besloten om een officiële projectgroep wolf in te stellen. Deze projectgroep zal Gedeputeerde Staten advies geven over een subsidieregeling voor wolfwerende preventieve maatregelen. De provincie Zeeland heeft tot nu geïnvesteerd in wolfwerende noodsets, die te leen zijn ingeval van een zwervende wolf. Verder heeft de provincie fladderlinten met elektriciteit aangeschaft, waar men samen met provincie Brabant een pilot mee doet.
