De taal van de bij12 website is in het nederlands

Direct naar inhoud Direct naar menu Direct naar zoek formulier Direct naar inlogscherm

Link naar homepage BIJ12 - Werkt voor provincies, link naar homepage
Zoeken
Menu

U bent hier:

Home   ›   Onderwerpen   ›   Natuur en Landschap   ›   Index Natuur en Landschap   ›   Natuurtypen   ›   N07 Droge heiden   ›   N07.02 Zandverstuiving

N07.02 Zandverstuiving

Hieronder: Algemene beschrijving Afbakening Voorbeeldgebieden Standaardkostprijs Subsidie Monitoring en natuurkwaliteit

Algemene beschrijving

Zandverstuivingen worden gekenmerkt door onbegroeid zand en pionierbegroeiingen met een groot aandeel mossen en korstmossen. Het beheertype Zandverstuiving is te vinden op droge, zure en voedselarme zandbodems in het binnenland.

Na karakteristieke pionierstadia met algen en buntgras ontstaan meestal mosrijke stadia gevolgd door korstmosrijke stadia (korstmossteppe). Bij verdergaande successie ontstaan droge, open vegetaties met zandstruisgras of fijn schapengras, stuifzandheiden en open dennenbossen. Uitstuiving tot op het grondwater komt voor, in deze valleitjes kunnen pionierbegroeiingen van vochtige bodems voorkomen. Deze vochtige elementen zijn door verdroging van de zandgronden, zeer schaars geworden.

De jonge zandverstuivingen zijn vanaf de middeleeuwen veelal ontstaan door een te intensief gebruik. Hierdoor is zand bloot komen te liggen en is het zand gaan stuiven. Uitbreiding van de zandvlakten kon plaatsvinden door grootschalige verstuivingen. Pas aan het einde van de 19e eeuw slaagde men erin het stuifzand grotendeels vast te leggen door de aanplant van naaldbos.

Zandverstuivingen zijn in de loop der jaren sterk in omvang en kwaliteit achteruit gegaan. Depositie van stikstof stimuleert de groei van algen en sommige mossen en versnelt de successie van pionierbegroeiingen naar soortenarme droge graslanden en struweel.

De mate van biodiversiteit is vooral afhankelijk van een afwisseling en overgangen van kaal zand, korstmosbegroeiingen en droog open grasland. Voor sommige kenmerkende dieren is  het in de nabijheid voorkomen van heide, struweel of bos van groot belang.

De korstmosstadia in zandverstuivingen herbergen een grote diversiteit aan zeldzame korstmossen. Zandverstuivingen zijn eveneens belangrijk voor mossen, vogels, reptielen en ongewervelden. Hoewel niet bijzonder rijk aan fauna kent het wel een aantal specifieke soorten. Voorbeelden zijn kleine heivlinder, aardbeivlinder, blauwvleugelsprinkhaan en zandoorworm en broedvogels als duinpieper en boomleeuwerik. Reptielen als zandhagedis komen eveneens veelvuldig voor in zandverstuivingen.

Afbakening

  • Het beheertype Zandverstuiving bestaat uit tenminste 50% uit onbegroeid stuivend zand, mos of korstmosbegroeiingen en droog grasland met buntgras.
  • De overige delen bestaan uit heide, grasland met bochtige smele en/of boomgroepen zoals kleine met bomen begroeide forten.
  • Het beheertype is in het Zandlandschap gelegen. Kaal zand in de duinen behoort bij de beheertypen Open duin of Strand en embryonaal duin.

Voorbeeldgebieden

Hulshorsterzand, Loonse en Drunense duinen, Planken Wambuis, Kootwijkerzand en Drouwenerveld.

Standaardkostprijs

De standaardkostprijsbladen gaan uit van de beheermaatregelen die gemiddeld over heel Nederland gezien nodig zijn om dit beheertype in stand te houden. Afhankelijk van regionale omstandigheden kan het noodzakelijk zijn om het beheer aan te passen voor de instandhouding van het beheertype.

Bekijk de meeste actuele standaardkostprijzen voor een overzicht van alle standaardkostprijzen per natuurtype.

De onderdelen subsidie, subsidieverplichtingen en subsidietarief, toeslagen voor natuurbeheer, beheeradvies en monitoring maken geen onderdeel uit van de Index.

Subsidie

Subsidieverplichtingen

De beheerder dient het beheertype in stand te houden. De wijze waarop hij deze instandhoudingsverplichting invult, is aan de beheerder zelf.

Subsidietarief

Bekijk de meest actuele subsidietarieven voor de jaarvergoeding voor het Natuurbeheertype N07.02 Zandverstuiving.

De vergoeding kan jaarlijks wijzigen en bedraagt 84% van de standaardkostprijs.

Monitoring en natuurkwaliteit

Structuur

De volgende kwalificerende structuurelementen worden onderscheiden.

N07.02 Zandverstuiving - Structuur
StructuurelementMin. %Max. %
Kale bodem en/of open pioniervegetatie10-
Los zand15-
Gesloten lage vegetaties, grassen, zeggen en kruiden520
Heidevegetaties520
Solitaire bomen en kleine bosjes (>5 m)510
Jeneverbesstruwelen520
Hoog struweel, incl. braam-, gagel- en bremstruwelen520
Water110

Kwaliteitsbepaling

  • “Hoog”: indien minimaal 4 kwalificerende structuurelementen aanwezig zijn, waaronder ‘Kale bodem en/of open pioniervegetatie’ en ‘Gesloten lage vegetaties, grassen, zeggen en kruiden’.
  • “Midden”: indien 3 kwalificerende structuurelementen aanwezig zijn, waaronder ‘Kale bodem en/of open pioniervegetatie’ of indien meer kwalificerende elementen aanwezig zijn, maar niet voldaan is aan de eisen van klasse “Hoog”.
  • “Laag”: indien 0 – 2 kwalificerende structuurelementen aanwezig zijn.

Flora en fauna

Biotische kwaliteit wordt uitgedrukt in het voorkomen van kwalificerende flora- en faunasoorten uit de volgende soortgroepen (kostmossen zijn met (k) aangeduid):

N07.02 Zandverstuiving - Flora en fauna
SoortgroepSoorten
Planten:dwergviltkruid, ezelspootje (k), grasklokje, grote tijm, hamerblaadje (k), heidespurrie, hondsviooltje, jeneverbes, klein tasjeskruid, oeverkruid, slank stapelbekertje (k), stuifzandkorrelloof (k), stuifzandstapelbekertje (k), tandjesgras, vroege haver, wollig korrelloof (k), IJslands mos (k), zandblauwtje, zilverhaver
Broedvogels:boomleeuwerik, duinpieper, tapuit
Dagvlinders & sprinkhanen:blauwvleugelsprinkhaan, heivlinder, kleine heivlinder, kommavlinder

Tot de kwalificerende soorten kunnen ook 2 extra (bedreigd, ernstig bedreigde of verdwenen uit Nederland) Rode lijst soorten gerekend worden. Enkel van de volgende soortgroepen: vissen, reptielen, amfibieën, mossen, kranswieren, vaatplanten, dagvlinders, libellen, sprinkhanen, krekels en vogels. Deze soorten tellen alleen mee voor het aantal soorten, maar niet voor het criterium van verspreiding en soortgroepen.

Kwaliteitsbepaling

  • “Hoog”: indien minimaal 7 kwalificerende soorten voorkomen, waarvan minimaal 4 op >15% van de oppervlakte van het beheertype en elke soortgroep vertegenwoordigd is.
  • “Midden”: indien 5-7 kwalificerende soorten voorkomen of indien meer soorten voorkomen, maar niet aan de eisen van klasse “Hoog” voldaan wordt.
  • “Laag”: indien niet aan de klasse “Midden” of “Hoog” voldaan is.

Milieu- en watercondities

De beoordeling van a-biotische condities wordt gedaan op basis van de interne water- en milieuconditie (standplaatsfactoren). Wanneer externe beïnvloeding beter, respectievelijk slechter scoort, wordt het eindoordeel 1 punt/klasse naar boven of beneden bijgesteld.

a) Standplaatsfactoren

Wat betreft waterstanden heeft dit type een droog tot zeer droog karakter. Natte en/of vochtige omstandigheden over langere periodes zijn niet gunstig, vooral niet in zomer.

Karakteristiek voor dit type is de uitzonderlijke armoede aan basen, aan voedingsstoffen en een bijzonder gering vermogen om vocht vast te houden. De pH bevindt zich meestal tussen zuur tot zwak zuur. Op plekken waar door verstuiving vers, niet uitgeloogd zand is afgezet is de pH relatief hoog (pH > 4,5), door uitloging onder invloed van regenwater en humuszuren daalt de pH tot waarden onder de 4,5.

De nutriëntbeschikbaarheid is laag, van oligotroof tot mesotroof. Op minder goed ontwikkelde plekken, bijvoorbeeld vergraste plekken en vegetaties van latere successiestadia, bereikt de nutriëntenbeschikbaarheid een zwak eutroof niveau. Actief en opgestoven stuifzand bevat slechts een geringe hoeveelheid organisch materiaal. Dit type is zeer gevoelig voor stikstofdepositie. Depositie van stikstof versnelt de successie van pionierbegroeiingen naar soortenarme droge graslanden en struweel.

Overgangssituaties naar wat nattere pioniersstadia kunnen ook voorkomen binnen het type. Het zand stuift vaak uit tot op het niveau van het grondwater. Deze uitgestoven laagten zijn natter dan de zandverstuiving zelf.

Figuur 8. Ranges waarbij voor stuifzanden kenmerkende “vegetaties” kunnen voorkomen voor zuurgraad (pH) en nutriëntenrijkdom.

Kwaliteitsbepaling

  • “Hoog”: indien minstens 25% van de oppervlakte zich voor voedselrijkdom zich op dezelfde locatie binnen het bereik voor “Hoog” bevindt.
  • “Midden”: indien niet voldaan wordt aan “Hoog” en minstens 50% van de oppervlakte zich voor zuurgraad en voedselrijkdom, op dezelfde locatie, binnen het bereik voor “Midden” bevindt.
  • “Laag”: indien aan bovenstaande criteria niet wordt voldaan.

b) Externe beïnvloeding

N07.02 Zandverstuiving - Stikstofdepositie *
HoogMiddenLaag
Stikstofdepositie*< 10 kg N ha-1 y-110 – 15 kg N ha-1 y-1> 15 kg N ha-1 y-1
< 710 mol N ha-1 y-1710-1070 mol N ha-1 y-1> 1070 mol N ha-1 y-1

* Waarde voor Zandverstuiving (10,4 kg) en Droge heide (15 kg) (Van Dobben & Van Hinsberg, 2008).

Ruimtelijke condities

N07.02 Zandverstuiving - Ruimtelijke condities
Oppervlakte beheertype/
Ruimtelijke samenhang
>100 ha50 - 100 ha10 - 50 ha< 10 ha
Verbonden met (afstand max. 30 meter) ondersteunende beheertypen*HoogHoogHoogMidden
In nabijheid (binnen 1 km) van ondersteunende beheertypen*HoogHoogMiddenLaag
GeïsoleerdHoogMiddenLaagLaag

* Dit betreffen, naast zandverstuiving: N06.06 Zuur ven of hoogveenven, N07.01 Droge heide, N11.01 Droog schraalland

Monitoring

N07.02 Zandverstuiving - Monitoring
ParameterMethodeFrequentie
StructuurelementenBepaling bedekking6 jaar
Planteninventarisatie kwalificerende soorten6 jaar
BroedvogelsInventarisatie kwalificerende soorten6 jaar
Dagvlinders en Sprinkhaneninventarisatie kwalificerende soorten6 jaar
Bepaling abiotiekDiverse methoden6 jaar
StikstofdepositieOpvragen stikstofdepositie6 jaar
VegetatieVegetatiekartering12 jaar
Ruimtelijke conditiesGIS-analyse en veldwaarneming6 jaar

 

Lees voor

Overzicht van pagina's op dezelfde niveau

Bekijk ook:

  • Index Natuur en Landschap
    • Natuurtypen
      • N07 Droge heiden
        • N07.01 Droge heide
        • N07.02 Zandverstuiving

Over Natuur en Landschap

Natuur en Landschap is de verzamelplaats voor alle (beleids)informatie over natuur en landschap in Nederland. BIJ12 brengt hier beleids-, onderzoeks- / kennis- en praktijkinformatie over natuur en landschap samen.

Handelingen die u met deze pagina kunt doen

  • Deel via LinkedIn
  • Deel via Twitter
  • Deel via Facebook

Hoofd menu

  • Home
  • Onderwerpen
    • Faunazaken
      • Schade voorkomen
        • Module Bevers en beverratten
        • Module Das
        • Module Duiven
        • Module Eenden
        • Module Ganzen
        • Module Haasachtigen
        • Module Hertachtigen
        • Module Hoenderachtigen (fazant en patrijs)
        • Module Kleine zangvogels
        • Module Koeten (meerkoet en waterhoen)
        • Module Kraaiachtigen
        • Module Meeuwen
        • Module Roofvogels
        • Module Wild zwijn
        • Module Woelmuizen, ratten en mollen
        • Module Wolven
        • Module Vossen en marterachtigen
        • Module Zwanen
      • Schade bestrijden
        • Een ontheffing tijdig aanvragen
        • Adequaat gebruik van de ontheffing
          • Controle adequaat gebruik Noord-Holland 2023
          • Controle adequaat gebruik Fryslân 2023
      • Tegemoetkoming aanvragen
        • Leges en eigen risico per provincie
        • Provinciale beleidsregels
        • Pachtovereenkomst
        • Taxaties
          • Gewasprijzen
          • Niet eens met de taxatie?
        • Geen tegemoetkoming
        • Vergoeding in ganzenrust- en foerageergebieden
          • De-minimisverklaring
        • Bezwaar en beroep
      • Schadecijfers
        • Infographics faunaschade
        • Ruimtelijke Monitor Faunaschade
        • Landelijk Meldpunt Faunaschade
      • Diersoorten uitgelicht
        • Wolf
          • Schade melden en overzicht
          • Schade voorkomen
          • Verspreiding wolf in Nederland
          • Verspreiding wolf in de Benelux
          • Monitoring
          • Ecologie
          • Wolf en mens
          • Bescherming en wet- en regelgeving
          • Beleid en organisatie
          • Veelgestelde vragen
        • Goudjakhals
        • Gans
        • Das
        • Roek
      • Onderzoek BIJ12
      • Maatschappelijke Adviesraad Faunaschade
    • Natuur en Landschap
      • De Index Natuur en Landschap
        • Bijdragen
        • Natuurtypen
        • Landschapselementtypen
        • Agrarische natuurtypen
      • Subsidiestelsel Natuur en Landschap
        • Over het Subsidiestelsel Natuur en Landschap
          • Nieuwsbrieven
          • Subsidie waarvoor?
          • Tarieven
            • Standaardkostprijzen
          • Beheerorganisatie SNL
          • Uitgangspunten SNL
          • Tijdlijn SNL
        • Veelgestelde vragen over het Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL)
        • Natuurbeheer
          • Subsidie aanvragen voor natuur- en landschapsbeheer
        • Het Agrarisch Natuurbeheer (ANLb)
          • Kennisbank Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb)
          • Subsidie voor agrarisch natuurbeheer aanvragen
          • Nieuwsbrief Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer
          • Projectarchief Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer 2016
            • Videoblogs
          • Subsidiecontracten gestart voor 1 januari 2016
        • Landschapsbeheer
        • Certificering SNL
        • Kwaliteitsimpuls: investeringen en functieverandering
        • Regeling en verordening
        • Het Natuurbeheerplan
          • Natuurbeheerplan maken en vaststellen
            • Hoe komt het Natuurbeheerplan tot stand
        • Openstellingsbesluiten SNL
        • SNL-applicatie
          • Instructies SNL-applicatie
        • Procesbeschrijvingen SNL
      • Monitoring en Natuurinformatie
        • Inwinning en verwerking van vegetatiegegevens
          • Over Vegetatiekarteringen
          • Remote sensing
            • Project duinen en kwelders
            • Project heidevergrassing
          • Webinar ‘Vergelijken van vegetatiekarteringen’
        • Monitoring Agrarisch Natuur- en landschapsbeheer
        • Normkosten monitoring
        • Voorzieningen en rekentools
          • Rekenmodule Natuurkwaliteit voor Natuurnetwerk Nederland
        • Helpdesk monitoring en veelgestelde vragen
        • Leefgebiedkaarten Natura 2000 en PAS
        • Procesindicatoren
        • Natuurinclusieve Energietransitie
      • Kennisdocumenten Soorten – Natuurbescherming
      • Voortgangsrapportage Natuur
        • Gegevensleveringen
        • Natuurmeting op Kaart
      • Natuurgegevens uniform uitwisselen (IMNa)
        • Informatiemodel Natuur (IMNa)
      • Catalogus Groenblauwe Diensten
        • Catalogus raadplegen
        • Organisatie en Adviescommissie CGBD
      • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
      • Natura 2000 beheerplannen
      • Informatiehuis Natuur
        • InformatieKaart Natuur
      • Soorten en gebieden beschermde natuur in wetgeving en beleid
      • Natuurbeheer Kennis en Praktijk
      • Natuurwetten en regelgeving
        • Europese richtlijnen en verdragen
          • Vogel- en Habitatrichtlijn
          • Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
          • Kaderrichtlijn Water
          • Nitraatrichtlijn
          • Verdrag van Malta
        • Nederlandse wetten en regelingen
          • Nalevingsstrategie Natuurwetgeving
          • Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
          • Wet Inrichting Landelijk Gebied
          • Wet Milieubeheer
          • Wet natuurbescherming
          • Wet op Ruimtelijke Ordening
          • Wet op de Archeologische Monumentenzorg
          • Waterschapswet
        • Provinciale verordeningen
          • Omgevingswet
          • Subsidiestelsel Natuur en Landschap
          • Wet natuurbescherming
          • Bestemmingsplan
      • Productencatalogus
        • Standaarden
          • Informatiemodel Natuur (IMNa)
            • IMNa Natuurbeheer
            • IMNa Natuurkwaliteit
            • IMNa Vegetatie en Habitats
            • IMNa Natuurontwikkeling
          • Index Natuur en Landschap
            • Natuurtypen
            • Agrarische natuurtypen
            • Landschapselementtypen
            • Standaardkostprijzen natuurbeheer
          • Catalogus Groenblauwe Diensten
            • Koppeltabel ANLb
          • Gegevensleveringsovereenkomst (GLO)
          • Gegevensleveringsprotocol (GLP)
          • NDFF Codes
          • NDFF Taxonomie
        • Methodieken
          • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
            • NDFF Validatie
            • NDFF Protocollen
        • Ondersteuning (Extern)
          • Applicaties
            • Flamingo kaartviewer
            • eFormulieren
          • Helpdesk
            • Helpdesk Catalogus Groenblauwe diensten
            • Helpdesk Stikstof & Natura 2000
            • Monitoring helpdesk
            • GBO Helpdesk
            • Serviceteam NDFF
          • Databank
            • CDS INSPIRE
            • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
            • Bestand Veehouderij Bedrijven (BVB)
            • Landelijk Grondwater Register (LGR)
        • Ondersteuning (Intern)
          • Ketenprocesmodellen
          • Productbeschrijvingen
          • Procesbeschrijvingen
          • Formats
            • Template Project Start Architectuur PSA
            • Template Functioneel Ontwerp (FO)
            • Template Technisch Ontwerp (TO)
            • Generieke Test Afspraken (GTA)
          • Applicaties
            • Rapportagetool Voortgangsrapportage Natuur
          • Productencatalogus
        • Portals
          • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
            • WebObs
            • NDFF Kansenkaart
            • NDFF Verspreidingskaart
            • NDFF Onderzoeksvolledigheidskaart
            • Het Natuurloket
            • NDFF In- en uitvoerportalen
            • NDFF website
            • NDFF Validatieportaal
          • SNL 2.0 applicatie
            • SNL applicatie (Toolkit)
          • Applicatie Catalogus Groenblauwe diensten
          • LGR Online
          • BIJ12 website
        • Data
          • NDFF datasets
          • Faunaschadecijfers
        • Documenten
          • Landelijk beeld Natuurbeheerplannen
          • Handreiking Faunaschade
          • Besluiten op tegemoetkomingsverzoeken Faunaschade
          • Onderzoeksrapporten BIJ12 Faunazaken
          • NDFF Risicoanalyse voor informatie m.b.t. Flora- en faunawet
        • Formats
          • Format voortgangsrapportage natuurnetwerk
          • Formulier Gebiedsaanvraag
          • Format Beschikking
          • GegevensLeveringsProtocol
          • Modelverordening
          • Openstellingsbesluit
          • Integraal Programma van Eisen (PvE) certificering 2023
          • Faunaschaderegistratie
          • Verzoeken tegemoetkoming faunaschade
        • Kaarten
          • Landelijke Beheergebied Ambitiekaart
          • Landelijke beheertypenkaart
          • Voortgangsrapportage Natuur (VRN)
    • Stikstof en Natura 2000
      • Informatiepunt Stikstof en Natura 2000
        • Helpdesk Stikstof en Natura 2000
          • Contactgegevens bevoegde gezagen
        • Campus
        • Veelgestelde vragen
      • Vergunningen en toestemmingsbesluiten
        • Vergunning aanvragen of niet?
        • Referentiesituatie
        • Voortoets stikstof
        • Passende Beoordeling
        • Provinciale beleidsregels salderen
        • Intern salderen
        • Extern salderen
        • Verleasen
        • ADC-toets
        • Aanvraag indienen
        • Interimmers
        • Omzetten PAS-melding
          • Toelichting gegevens en afkortingen
        • Stikstofregistratiesysteem (SSRS)
        • Besluit emissiearme huisvesting
      • AERIUS
      • Natuur, Monitoring & Gebiedsgerichte aanpak
        • Waarom vormt stikstof een probleem?
        • Natura 2000-gebieden
        • Habitatkaarten
        • Monitoring
        • Herstelmaatregelen
        • Gebiedsgerichte Aanpak Stikstof
        • Programma Natuur: Lerende samenwerking
          • Meer over het Programma Natuur
      • Ontwikkeling van het stikstofdossier
    • Informatieproducten van provincies
    • AdviesCommissie Schade Grondwater
      • Instellingsbesluiten van provincies
      • Jaarverslagen, rapporten en projecten
      • Kwaliteitsmanagementsysteem
      • Contact- en gebouwschadeformulier
    • Subsidieregeling opruiming drugsafval
      • Aanvragen subsidie opruimen drugsafval
      • Veelgestelde vragen
  • Contact
  • Vergaderen
  • Partners
  • Actueel
    • Downloads
    • Nieuws
    • Agenda
  • Over BIJ12
    • Over BIJ12
      • Unit Faunazaken
      • Unit Natuurinformatie en -beheer
      • Unit Stikstof en Natura 2000
      • Unit GBO provincies
        • Portfolio
      • AdviesCommissie Schade Grondwater
    • Pers
    • Werken bij BIJ12
    • Routebeschrijving
  • Inloggen
  • Bezoek onze Twitter pagina
  • Bezoek onze LinkedIn pagina

Inhoud

  • Faunazaken
  • Natuur en Landschap
  • Stikstof en Natura 2000
  • Applicaties en Beheer
  • AdviesCommissie Schade Grondwater
  • Subsidieregeling opruiming drugsafval

Snel naar

  • Faunaschade voorkomen
  • Wolf
  • Helpdesk Stikstof en Natura 2000
  • Kennisbank Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer 
  • Voortgangsrapportages Natuur
  • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)

Over BIJ12

  • Over BIJ12
  • Pers
  • Werken bij BIJ12
  • Partners
  • Nieuws
  • Contact

Andere pagina's

  • Privacyverklaring
  • Toegankelijkheidsverklaring
  • Colofon

Terug naar boven