Veelgestelde vragen

In alle provincies moeten de Gedeputeerde Staten (GS) aangeven of zij akkoord gaan. Dat is gebeurd tussen 29 oktober en 11 december. Als alle GS-en akkoord zijn, treden de beleidsregels op 13 december formeel in werking.

Met dit akkoord hebben we afgesproken hoe we als Rijk en provincies op het niveau van toestemmingsverlening het stikstofprobleem willen aanpakken. De afspraken gaan met name over de beleidsregels waarbij ondernemers hun vergunde emissie kunnen verkopen aan een ander bedrijf (extern salderen) of binnen het bedrijf kunnen overdragen (intern salderen).

In de kabinetsbrief van 4 oktober heeft het Rijk aangegeven wat de beleidsregels zijn voor vergunningverlening bij intern en extern salderen. In de week erna bleek dat de beleidsregels van de provincies net iets anders geformuleerd waren dan de beleidsbrief. Kabinet en provincies hebben de afgelopen weken over deze situatie overlegd – met elkaar en de betrokken sectoren – en hebben in afstemming nieuwe beleidsregels opgesteld.

Er verandert niets aan bestaande vergunningen voor bedrijven en boeren waarvan de bedrijfsvoering niet verandert.

Een bedrijf of boer die wel een vergunning nodig heeft, bijvoorbeeld om uit te breiden, heeft mede dankzij deze beleidsregels twee opties om ervoor te zorgen dat de neerslag van stikstof (stikstofdepositie) niet toeneemt: intern salderen of extern salderen. Bij intern salderen maakt een bedrijf stikstofruimte vrij binnen het eigen project of op de eigen locatie, bij extern salderen neemt een bedrijf stikstofruimte over van een ander bedrijf dat geheel of gedeeltelijk stopt. Dit geldt overigens ook voor plannen.

Dier- en fosfaatrechten maken geen onderdeel uit van deze beleidsregels. Hoe met deze rechten wordt omgegaan is aan het Rijk, niet aan de provincies. Vandaar dat in deze beleidsregels geen koppeling wordt gelegd. Het kabinet werkt aan een volgend maatregelenpakket voor de aanpak van het stikstofprobleem. In dit pakket wordt nader ingaan op de dier- en fosfaatrechten.

Voor ondernemers is er nu duidelijkheid gekomen over intern en extern salderen. Dit maakt het voor boeren en bedrijven die een project willen wijzigen of een nieuw project willen starten waar stikstof bij vrij komt, duidelijk op welke voorwaarden het mogelijk is om dat te doen. Hoe dat kan, staat in de regels over ‘intern salderen’ en ‘extern salderen’.

Bij het afgeven van vergunningen voor stikstof, waarbij gebruik wordt gemaakt van extern salderen, is de basis dat bij alles wat we doen, dat 30% ten goede komt aan de natuur. Het terugdringen van de stikstofdepositie vormt sowieso bij alle maatregelen die worden genomen het uitgangspunt.

Stel je voor: je wilt als ondernemer je bedrijf uitbreiden. Dan mag je, ondanks die uitbreiding niet meer depositie veroorzaken op stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden. Dat kan door je bedrijf zo aan te passen dat de stikstof-uitstoot hetzelfde blijft, ondanks dat het bedrijf uitbreidt, bijvoorbeeld door het installeren van emissiearme technieken (bijvoorbeeld mestschuiven). Je lost het probleem van stikstof dus binnen het eigen project op: intern salderen.

De regels van intern salderen zijn van toepassing wanneer je als ondernemer een natuurvergunning moet aanvragen, omdat het bedrijf bijvoorbeeld wordt uitgebreid. Voor het toekennen van deze natuurvergunning is het volgende leidend:

• Er mag alleen gebruik gemaakt worden van de vergunde emissie voor de gerealiseerde capaciteit. Dit wil zeggen de installaties en gebouwen die daadwerkelijk zijn gebouwd.
• Stikstofemissie van een installatie of gebouw die nooit is gerealiseerd, mag niet worden ingezet om mee te salderen.

De stikstofdepositie van bedrijven kan worden vastgesteld met de AERIUS Calculator. Daarmee kan tevens worden aangetoond dat de stikstofdepositie gelijk blijft door een verschilberekening te maken.

Vergunningen kun je aanvragen bij provincies of gemeenten. Een vergunning op basis van de Wet natuurbescherming zal in de meeste gevallen bij de provincie moeten worden aangevraagd. De omgevingsvergunning bij de gemeente. Het is ook mogelijk de natuurtoestemming hierin mee te nemen; de gemeente zal de provincie dan verzoeken om een verklaring van geen bedenkingen.

Voor een besluit op een aanvraag geldt een behandeltermijn van 13 weken.

Aan intern salderen zijn, naast de kosten voor bijvoorbeeld de emissiearme technieken, geen andere kosten verbonden dan voor het aanvragen van de vergunning (de leges). De kosten hiervoor verschillen per provincie.

Als een ondernemer minder gerealiseerd heeft dan in de vergunning staat, dan wordt het verschil in ruimte tussen vergunning en realisatie in principe ingenomen bij een wijziging van de bedrijfsvoering. Er zijn uitzonderingen. Wanneer een bedrijf aantoonbare stappen heeft gezet, of investeringen heeft gedaan om deze ruimte te vullen, zijn er mogelijkheden om daarvan af te wijken. Dat geldt ook voor bedrijven die innovatieve stikstofemissie reducerende technieken toepassen, projecten die noodzakelijk zijn voor de realisatie van doelen in een Natura 2000-gebied en voor projecten van algemeen belang of voor de nationale veiligheid, zoals dijkaanleg.

Jazeker, onderstaande drie voorbeelden gaan over veehouderijbedrijven, maar de werking van intern salderen is gelijk voor andere type bedrijven.

Voorbeeld 1:

De situatie
U wilt doorgroeien met uw melkveehouderij. U heeft een melkveehouderij met een natuurvergunning voor twee stallen. De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. Deze twee stallen zijn ook daadwerkelijk gebouwd. Elke stal bevat op dit moment 80 koeien. U wilt doorgroeien naar 100 koeien per stal.

Hoe werkt dit?
U kunt de doorgroei zonder een nieuwe aanvraag voor een natuurvergunning realiseren tot de vergunde capaciteit bereikt is. In dit geval is de vergunde capaciteit 100 koeien per stal. U kunt zonder beperkingen uitbreiden tot 100 koeien per stal.

Voorbeeld 2:

De situatie
U wilt één van uw verouderde stallen vervangen voor een nieuwe, moderne stal met de nieuwste emissiearme technieken. U heeft een melkveehouderij met een natuurvergunning voor twee stallen. De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. De nieuwe stal die u wilt bouwen ter vervanging van de oude, heeft wederom een capaciteit van 100 koeien. Hier is een nieuwe natuurvergunning voor nodig. U wilt hiervoor intern salderen om de vereiste stikstofruimte voor de nieuwe stal en natuurvergunning beschikbaar te maken.

Hoe werkt dit?
U kunt de volledige emissie van de stal die vervangen wordt gebruiken voor de nieuwe stal en de daarvoor benodigde vergunning. Het uitgangspunt is daarbij een capaciteit van 100 koeien per stal met de daarbij behorende emissie.

De hoeveelheid emissie wordt berekend volgens het Besluit emissiearme huisvesting (Beh).

Als de nieuwe stal gebruik maakt van nieuwe technieken die de stikstofuitstoot verlagen, kan het zijn dat er meer dan 100 koeien gehouden kunnen worden binnen de stal. Dat kan wanneer met de extra koeien de stikstofdepositie door stikstofemissieverlagende technieken niet hoger wordt dan die in de vergunde situatie.

Voorbeeld 3:

De situatie
U heeft een veehouderij en wilt overschakelen op een andere diersoort. U heeft een melkveehouderij met een vergunning voor twee stallen. De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. Hoewel er een vergunning is voor twee stallen, is er nog maar één stal gebouwd. In deze stal staan 90 koeien. De tweede stal is in aanbouw. Omdat u wilt overschakelen op een andere diersoort, is een nieuwe vergunning nodig. U wilt hiervoor gebruik maken van intern salderen.

Hoe werkt dit?
U kunt de volledige vergunde emissie voor de twee stallen á 100 koeien benutten voor de omschakeling naar een andere diersoort. Dit kan omdat de stal al in aanbouw is. Ook al is de tweede stal nog in aanbouw.

De hoeveelheid emissie die beide stallen bieden voor het omschakelen naar een andere diersoort, wordt berekend volgens het Besluit emissiearme huisvesting (Beh).

U wilt als ondernemer uw bedrijf uitbreiden. Om een natuurvergunning te krijgen, kunt u ondanks die uitbreiding, niet meer stikstof uitstoten. Indien het niet mogelijk is dit via intern salderen te regelen, dan kunt u dit oplossen door bijvoorbeeld een bedrijf op te kopen van een ondernemer die stopt. U kunt dan de stikstofemissie van dat bedrijf overnemen en daar tot 70% van gebruiken. U lost het probleem buiten uw eigen bedrijf op: extern salderen. Wanneer hierdoor de totale stikstofdepositie niet groter wordt, kan een vergunning worden verleend.

Het bedrijf dat (deels) stopt en stikstofemissie overdraagt aan een ander, noemen we de ‘saldogever’. Het bedrijf dat de stikstofemissie verkrijgt noemen we de ‘saldo-ontvanger’.

De regels van extern salderen zijn van toepassing wanneer je als ondernemer/initiatiefnemer een natuurvergunning moet aanvragen omdat je bedrijf bijvoorbeeld wordt uitgebreid. Voor het toekennen van deze natuurvergunning geldt dat saldo-nemende bedrijven tot 70% van de gerealiseerde capaciteit van de saldo-gever mag gebruiken. De overige 30% wordt ingetrokken en komt ten goede aan de natuur.

De handhaving en controle van de uitstoot door bedrijven wordt door de gebruikelijke organisaties uitgevoerd, zoals de NVWA. Provincies hebben hun eigen uitvoeringsdiensten die toezien op naleving van verstrekte vergunningen.

Nee, als een bedrijf door iemand anders gekocht of overgenomen wordt, en het bedrijf wordt op dezelfde manier voortgezet, dan is er geen sprake van extern salderen en vindt dus ook geen afroming plaats. Het bedrijf kan gewoon doorgaan op basis van de bestaande vergunning.

Jazeker, onderstaande vier voorbeelden illustreren de werking van extern salderen. De voorbeelden betreffen veehouderijbedrijven, maar de werking van extern salderen is gelijk voor andere bedrijven.

Voorbeeld 1

De situatie
U wilt stoppen met uw melkveehouderij. De vergunde emissieruimte wilt u verkopen. U heeft een melkveebedrijf met een natuurvergunning voor twee stallen.

De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. Deze twee stallen zijn ook daadwerkelijk gebouwd. Elke stal bevat op dit moment 80 koeien.

Hoe werkt dit?
U kunt de emissie van de twee stallen overdragen aan een ander bedrijf. Dit bedrijf mag maximaal 70% van uw totale emissie gebruiken en uw eigen vergunning wordt ingetrokken.

Voorbeeld 2

De situatie
U wilt een deel van uw melkveehouderij beëindigen. De vergunde emissieruimte daarvan wilt u verkopen. U heeft een melkveehouderij met een natuurvergunning voor twee stallen.

De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. Deze twee stallen zijn ook daadwerkelijk gebouwd. Elke stal bevat op dit moment 80 koeien.

Hoe werkt dit?
U kunt de emissie van de stal waarmee u stopt, overdragen aan een ander bedrijf. Dit bedrijf mag alléén van de stal die u overdraagt, 70% van de emissie overnemen. Daarbij wordt de stikstofruimte van 100 dieren aangehouden, aangezien dat de gerealiseerde capaciteit is. Ongeacht het feit dat er 80 dieren in uw stal staan.

Voorbeeld 3

De situatie
U wilt stoppen met uw melkveehouderij. De vergunde emissie wilt u verkopen. U heeft een melkveehouderij met een natuurvergunning voor twee stallen.

De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. Hoewel er een vergunning is voor twee stallen, is er nog maar één stal gebouwd. In deze stal staan 90 koeien. De tweede stal is in aanbouw.

Hoe werkt dit?
U kunt de emissie van de gerealiseerde stal, overdragen aan een ander bedrijf. Dit bedrijf mag alléén van de stal die al is gebouwd, 70% van de emissie overnemen. Daarbij wordt de emissie van 100 koeien aangehouden, gezien dat de gerealiseerde capaciteit is. Ongeacht het feit dat er op het moment 90 koeien in staan.

De emissie van de tweede stal die nog in aanbouw is, kan niet worden ingezet voor salderen.

Voorbeeld 4:

De situatie
U wilt stoppen met uw melkveehouderij. De vergunde emissie wilt u verkopen. U heeft een melkveehouderij met een natuurvergunning voor twee stallen.

De vergunde capaciteit van deze stallen is 100 koeien per stal en de daarbij behorende emissie. Eén van de stallen is in gebruik en daar staan 90 koeien in. De andere stal wordt gebruikt als opslagruimte en er staan 50 koeien in.

Hoe werkt dit?
U kunt de emissie van beide stallen overdragen aan een ander bedrijf. Dit bedrijf mag 70% van de emissie voor deze twee stallen overnemen. Dit is dus de emissie die hoort bij twee stallen met 100 koeien.

Lees hier alle informatie voor het bepalen van uw referentiesituatie.

In de brief van 13 november 2019 kondigt het kabinet drie maatregelen aan:

• Overdag verlagen van de maximumsnelheid op autosnelwegen naar 100 km/u;
• Verlagen van de ammoniakemissie via veevoer;
• Bestaande uitbreiding van de bestaande warme saneringsregeling voor de varkenshouderij.

De maatregelen leiden tot vermindering van de stikstofdepositie. Ten minste 30% van de verminderde depositieruimte komt ten goede aan de natuur. De overige 70% kan gebiedsgericht gebruikt worden om economische ontwikkelingen weer mogelijk te maken.

Dit pakket treedt in werking zodra de opgestelde spoedwet Aanpak Stikstof die nodig is om bovenstaande maatregelen te implementeren door de Eerste Kamer en Tweede Kamer is goedgekeurd.

Bekijk de visual Maatregelenpakket Stikstof korte termijn of de volledige Kamerbrief van 13 november 2019.

De maatregelen zijn bedoeld om de vergunningverlening weer op gang te krijgen voor de woningbouw, (infrastructurele) projecten die zorgen dat de veiligheid van onze (vaar)wegen en de waterveiligheid én om de natuur te versterken.

Het kabinet verwacht door de maatregelen de volgende stikstofreductie:

• Deze snelheidsmaatregel: 1,2 mol/ha/jr.
• Voermaatregelen: 3,6 mol/ha/jr in het eerste jaar.
• Bestaande uitbreiding van de bestaande warme saneringsregeling voor de varkenshouderij: in potentie 2,8 mol/ha/jr.

De gerealiseerde depositieverlaging die ten goede komt aan de versterking van de natuur bedraagt minimaal 30% en is naar verwachting 2,3 mol/ha/jr.

• Zodra de spoedwetgeving door de Eerste Kamer en Tweede Kamer is aangenomen.
• Om dit wetsvoorstel snel aan te kunnen bieden bij de Kamer, heeft het ministerie LNV een spoedadvies bij de Raad van State aangevraagd.

Het is nog onbekend wanneer de noodwet ingaat.

De maximumsnelheid wordt overdag (van 6:00 – 19:00 uur) op alle autosnelwegen verlaagd naar 100 km per uur. Voor de wegen waar nu een maximumsnelheid van 120 of 130 km per uur geldt, blijft deze maximumsnelheid wel gelden in de avond en nacht (19:00 – 6:00 uur). Weggebruikers worden voorafgaand aan de verlaging van de maximumsnelheid uitgebreid geïnformeerd.

Door de samenstelling van het (kracht)voer te veranderen wordt de vorming van ammoniak door de dieren verminderd. Dat werkt als volgt: in het veevoer zit stikstof in de vorm van eiwit dat dieren gebruiken voor de productie van bijvoorbeeld melk en eieren. In veel voer zit meer stikstof dan het dier nodig heeft, en die overtollige stikstof wordt deels uitgestoten als ammoniak uit mest en urine. Door de samenstelling van het (kracht)voer aan te passen en/of de verteerbaarheid te verbeteren wordt de uitstoot van stikstof in de vorm van ammoniak dus minder.

De maatregel wordt wettelijk voorgeschreven, zodat er voldoende borging is van de beoogde ammoniakreductie.

De maatregel geldt voor alle diersectoren en zal wettelijk worden voorgeschreven. Er zijn in principe geen verschillen per sector voor wat betreft het krachtvoer. Voor melkvee is er wel een wat andere situatie omdat het voer van melkvee hoofdzakelijk bestaat uit gras en mais en in veel mindere mate uit krachtvoer.

Versnelling van omslag naar kringlooplandbouw. Op korte termijn kan dit ervaren worden als ‘gedoe’, maar de ingeslagen transitie naar kringlooplandbouw wordt met deze maatregel versneld. De maatregel schept zo uitzicht op een duurzame landbouw, die kansen biedt om huidige knelpunten op milieugebieden integraal op te lossen.

Zie bijvoorbeeld de Kamerbrief Duurzame veehouderij van 4 september 2019 voor meer informatie over kringlooplandbouw.

Het kabinet heeft middelen vrijgemaakt voor een noodpakket. Er wordt onderzocht in hoeverre de overheid de ondernemer tegemoet kan komen in de meerkosten.

De invoering van de maatregel kan in de loop van 2020 de eerste resultaten opleveren.

Het subsidieplafond van de bestaande Subsidieregelingsanering varkenshouderijen die uitvoering geeft aan het Urgenda-vonnis is verhoogd van € 120 miljoen tot € 180 miljoen. Als gevolg daarvan daalt zowel de uitstoot van broeikasgassen als de stikstofemissie.

Alle informatie over inschrijving over de subsidieregeling is te vinden op www.rvo.nl/sanering-varkenshouderijen.

De Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) is op donderdag 10 oktober definitief bekendgemaakt middels een brief aan de Tweede Kamer, op 11 oktober is de Srv gepubliceerd in de Staatscourant. De tekst van de definitieve regeling en de toelichting daarop is vanaf dat moment ook te vinden op www.rijksoverheid.nl. Om stoppende varkenshouders ruim de gelegenheid te geven om zich goed voor te bereiden op deelname aan de regeling, is de inschrijving geopend van 25 november t/m 15 januari 2020. Alle informatie over inschrijving is te vinden op www.rvo.nl/sanering-varkenshouderijen.

Het kabinet heeft nu een eerste pakket aan maatregelen samengesteld die op korte termijn impact hebben. In december komt het vervolg en wordt ook gekeken naar andere sectoren.

• Deze maatregelen zorgen ervoor dat er voldoende stikstofruimte is voor 75.000 woningen.
• Dat zorgt ervoor dat de vergunningverlening voor woningbouw verder op gang kan komen.
• Waar die woningen precies gebouwd kunnen worden, is afhankelijk van de lokale stikstofruimte en de verdeling daarvan.

Momenteel wordt onderzocht hoe dit in de praktijk kan worden toegepast. Het kabinet werkt daarvoor aan een noodwet. Op dit moment is nog niet bekend welke projecten onder de noodwet zullen vallen. Zodra hier meer duidelijkheid over is, maken we dit via onze website bekend.

Het maatregelenpakket biedt in de eerste plaats ruimte voor 7 MIRT-projecten: A27/A12Ring Utrecht, A1/A28 knooppunt Hoevelaken, A6 Almere-Lelystad, A4 Haaglanden, Innova 58 Tilburg-Eindhoven, A27 Houten-Hooipolder en Innova 58 Annabosch–Galder.

Het kabinet geeft voorrang aan projecten van groot algemeen belang. Het kabinet vindt de woningvraagstuk urgent – er zijn dringend nieuwe huizen nodig – en de zorg om banenverlies in de bouw is acuut.

Het kabinet wil ook snel doorpakken voor andere sectoren, en werkt daarom aan de realisatie van een drempelwaarde voor alle andere activiteiten of projecten die een beperkte depositie veroorzaken. Na de voorlichting van de Raad van State in december vindt besluitvorming hierover zo spoedig mogelijk plaats.

De vorige versie van AERIUS Calculator, 2016L. was gebaseerd op het PAS. De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft geconcludeerd het PAS niet gebruikt mag worden als basis voor toestemmingsverlening. Om die reden moest ook AERIUS Calculator aangepast worden. Alle PAS-gerelateerde elementen zijn verwijderd uit AERIUS Calculator. Daarnaast is het model op onderdelen geactualiseerd en gebruiksvriendelijker gemaakt.

In de release notes die zijn gepubliceerd bij het beschikbaar stellen van Calculator 2019, staat de technische beschrijving van alle aanpassingen ten opzichte van voorgaande versie en het toepassingsbereik van Calculator 2016L. U vindt de release notes hier.

Deze versie van AERIUS Calculator kent een beperking van het toepassingsbereik. Deze Calculator versie is geschikt voor het berekenen van stikstofuitstoot van alle bronnen, behalve:

• Emissiebronnen waarbij sprake is van een mechanische ventilatie en een verticale uitstroom van de emissies, en waarbij de warmte-inhoud van de emissie gering is. Dit zijn onder meer stallen met een ammoniakwasser of een andere vorm van verticale mechanische ventilatie. Bij deze bronnen kan de pluimstijging door impuls (uittreedsnelheid) maatgevend zijn ten opzichte van de thermische pluimstijging.
• Emissiebronnen op of nabij vrijstaande gebouwen waarvan de schoorsteenhoogte minder is dan 2.5 maal de maximale hoogte van het relevante gebouw en waarvoor de depositiebijdrage wordt berekend op een rekenpunt binnen 3 kilometer afstand van de emissiebron.

Zodra een nieuwe versie beschikbaar is, wordt u daarover geïnformeerd. Zie voor de volledige (technische) uitleg het stuk ‘toepassingsbereik’.

Er wordt gewerkt aan een update van de AERIUS Calculator waarin het volledige toepassingsbereik is verwerkt. Zodra een planning voor de release beschikbaar is, zal deze op deze plaats worden gedeeld.

Het is onder andere afhankelijk van de ligging van het project, de staat van het Natura 2000-gebied en de omvang van het project of dit project weer doorgang kan vinden. Een belangrijke eerste stap is het berekenen van de stikstofdepositie. Dit kan gedaan worden met behulp van de AERIUS Calculator.

Het uiteindelijk besluit over de vergunningverlening wordt genomen door het bevoegd gezag.

Meer informatie vind je in de beslisboom.

Met de AERIUS Calculator is het weer mogelijk om de stikstofdepositie te berekenen. Als op geen enkel Natura 2000-gebied de bijdrage hoger is dan 0,00 dan is er geen toestemming benodigd op het gebied van stikstof in kader van de Wet Natuurbescherming.

Wanneer een project niet leidt tot een toename van stikstofdepositie in Natura-2000 gebieden of wanneer de conclusie van een ecologische voortoets is dat significante effecten zijn uitgesloten, is een natuurvergunning niet nodig.

Meer informatie vind je in de beslisboom.

Als er toch sprake is van stikstofdepositie dat leidt tot mogelijke negatieve effecten kan gekeken worden of er mogelijkheden zijn om door middel van intern of extern salderen deze effecten weg te nemen. Mocht er na salderen nog steeds depositie zijn, kan gekeken worden of een ADC-procedure uitkomst biedt.

Meer informatie vind je in de beslisboom.

Voor gemeenten is het mogelijk om het Expertteam Woningbouw te vragen om ondersteuning. Het expertteam helpt gemeenten bij vraagstukken rondom woningbouwprojecten, waaronder stikstof.

De vorige versie van AERIUS Calculator, 2016L. was gebaseerd op het PAS. De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft geconcludeerd het PAS niet gebruikt mag worden als basis voor toestemmingsverlening. Om die reden moest ook AERIUS Calculator aangepast worden. Alle PAS-gerelateerde elementen zijn verwijderd uit AERIUS Calculator. Daarnaast is het model op onderdelen geactualiseerd en gebruiksvriendelijker gemaakt.

In de release notes die zijn gepubliceerd bij het beschikbaar stellen van Calculator 2019, staat de technische beschrijving van alle aanpassingen ten opzichte van voorgaande versie en het toepassingsbereik van Calculator 2016L. U vindt de release notes hier.

Deze versie van AERIUS Calculator kent een beperking van het toepassingsbereik. Deze Calculator versie is geschikt voor het berekenen van stikstofuitstoot van alle bronnen, behalve:

• Emissiebronnen waarbij sprake is van een mechanische ventilatie en een verticale uitstroom van de emissies, en waarbij de warmte-inhoud van de emissie gering is. Dit zijn onder meer stallen met een ammoniakwasser of een andere vorm van verticale mechanische ventilatie. Bij deze bronnen kan de pluimstijging door impuls (uittreedsnelheid) maatgevend zijn ten opzichte van de thermische pluimstijging.
• Emissiebronnen op of nabij vrijstaande gebouwen waarvan de schoorsteenhoogte minder is dan 2.5 maal de maximale hoogte van het relevante gebouw en waarvoor de depositiebijdrage wordt berekend op een rekenpunt binnen 3 kilometer afstand van de emissiebron.

Zodra een nieuwe versie beschikbaar is, wordt u daarover geïnformeerd. Zie voor de volledige (technische) uitleg het stuk ‘toepassingsbereik’.

Er wordt gewerkt aan een update van de AERIUS Calculator waarin het volledige toepassingsbereik is verwerkt. Zodra een planning voor de release beschikbaar is, zal deze op deze plaats worden gedeeld.

Mogelijke gevolgen kunnen uiteenlopen van vertraging in besluitvorming en/of realisatie, hogere kosten voor onderzoek, het treffen van extra maatregelen, een andere wijze van uitvoering van het project tot het geen doorgang meer kunnen vinden van een project. Het is dus onwaarschijnlijk dat al deze projecten niet door zullen gaan.

Alle economische activiteiten die geen extra stikstof produceren gaan ‘gewoon’ door. Activiteiten die een onherroepelijke vergunning hebben gaan ook door.

Geadviseerd wordt om te beschouwen hoeveel stikstofdepositie wordt veroorzaakt op basis van AERIUS Calculator. Afhankelijk van de uitkomst, kan worden bezien welke mogelijkheden er zijn voor vergunningverlening (indien nodig).

Voor een goede afstemming werken de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Defensie, Economische Zaken & Klimaat en Infrastructuur en Waterstaat samen met de Unie van Waterschappen, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Afgelopen zomer is er door de verschillende organisaties gewerkt om stappen te zetten in de aanpak van het vraagstuk rond de stikstofproblematiek. Daarbij bieden wettelijke oplossingen op nationaal niveau geen perspectief op de korte termijn, aangezien het stikstofbeleid gebaseerd is op de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Dit alles maakt duidelijk dat het oplossen van het stikstofprobleem fundamentele keuzes vergt. Ook is in de zomer een nieuw programma opgericht voor de aanpak stikstof.

Het adviescollege Stikstofproblematiek (onder leiding van Remkes) is gevraagd te adviseren over de wijze waarop, en de voorwaarden waaronder, op korte termijn toestemming kan worden verleend voor activiteiten die stikstofdepositie veroorzaken op Natura 2000-gebieden, en legalisering kan plaatsvinden van ontwikkelingen die zijn gerealiseerd op basis van de vrijstellingen die waren verbonden aan het PAS. Zodra het advies bij het kabinet en de overige partners ligt (uiterlijk in week 39), zullen de partners een standpunt innemen en hierover zo spoedig mogelijk communiceren.

Voor de langere termijn werkt het college aan een advies omtrent het ontwikkelen van een nieuwe aanpak voor stikstof. Daarbij wordt de gedachte meegenomen of een algehele aanpak voor schadelijke emissies meerwaarde op kan leveren. Dit advies wordt in het voorjaar van 2020 verwacht.

Als gevolg van de uitspraak geldt voor alle gemelde activiteiten alsnog een vergunningplicht.

Al deze destijds gemelde activiteiten zijn uitgevoerd conform de toen geldende wet- en regelgeving. Daarmee hebben initiatiefnemers die een melding hebben gedaan te goeder trouw gehandeld. Om deze reden zal er geen sprake zijn van actieve handhaving: na vaststelling van de beleidslijn (dit najaar) voor toekomstige vergunningverlening zal voor deze activiteiten gestreefd worden naar legalisatie.

Projecten behorend bij specifieke meldingen die nog niet zijn gerealiseerd, zijn niet meer zonder vergunning uit te voeren. In de uitwerking die in de komende periode is te verwachten, zullen provincies en Rijk definiëren wat onder ‘nog niet gerealiseerd’ wordt verstaan.

De collectieve passende beoordeling via het PAS is door de uitspraak komen te vervallen. Om een vergunning te kunnen krijgen moet worden teruggevallen op intern salderen of een individuele passende beoordeling aan de hand van extern salderen of een ADC-toets (geen Alternatief, Dwingende redenen van groot openbaar belang en Compenserende maatregelen).

De bevoegde gezagen werken samen om te komen tot een beleidslijn voor toekomstige vergunningverlening op basis van de ADC-toets en extern salderen. Het streven is deze beleidslijn inclusief handreiking in oktober beschikbaar te hebben.

De ontwerpbesluiten die ter inzage liggen, maar waarover nog geen definitief besluit is genomen, zullen de bevoegde gezagen in beginsel intrekken. Provincies zullen gemeenten informeren dat van omgevingsvergunningen die nog niet definitief zijn, de zogenoemde verklaring van geen bezwaar niet meer van toepassing is.

Voor de vernietigde vergunningen stelt het bevoegd gezag de betreffende initiatiefnemers er van op de hoogte dat, om de eerder aangevraagde activiteiten alsnog mogelijk te maken, een nieuwe vergunning nodig is en de initiatiefnemer dus een nieuwe vergunningaanvraag moet indienen.

Initiatiefnemers die met activiteiten zijn gestart voordat hun vergunning onherroepelijk werd, hebben dit op eigen risico gedaan. Het bevoegd gezag is in een dergelijk geval genoodzaakt om te handhaven. Hierbij zal enig respijt mogelijk zijn door de initiatiefnemer een periode (circa een half jaar) te geven om de bestaande situatie te herstellen. Provincies en Rijk werken samen aan een handreiking voor handhaving.

Op basis van de uitspraak van de Raad van State is er in beginsel een vergunning nodig voor het weiden van vee. De invulling hiervan vergt een zorgvuldige inhoudelijke onderbouwing, waaraan de bevoegde instanties de komende periode zullen werken. Gedurende het huidige beweidingsseizoen zal niet actief worden gehandhaafd op de vergunningplicht.

Vanuit de sector en de overheden is het beleid de afgelopen jaren gericht geweest op het verhogen van het aantal koeien in de wei, en in principe zal dit gecontinueerd worden. Voor aanvang van het volgende beweidingsseizoen wordt alles op alles gezet om een aanpak beschikbaar te hebben voor de legalisering van beweiden en bemesten.

Het indienen van meldingen is niet meer mogelijk. De vrijstelling van de vergunningplicht onder de grenswaarde is vervallen en hiermee vervalt ook de mogelijkheid om meldingen in te dienen.

De uitspraak heeft geen gevolgen voor vergunningen die al onherroepelijk zijn en dus niet meer bij de rechter kunnen worden aangevochten. Dit wil zeggen dat de termijn van 6 weken om beroep in te dienen is verstreken.

De verwachting is dat besluiten waartegen beroep is aangetekend over stikstofdepositie, in beginsel zullen worden vernietigd door de rechter.
Als initiatiefnemer kunt u er voor kiezen om de onderbouwing van het aspect stikstofdepositie te vervangen door een individuele ecologische beoordeling op basis van interne, externe saldering of ADC-toets. Het bevoegd gezag kan dan een wijzigingsbesluit vaststellen.

Uit de recente uitspraak van de Raad van State volgt dat deze activiteiten alsnog vergunningplichtig zijn. Al deze vergunningvrije activiteiten zijn destijds uitgevoerd conform de toen geldende wet- en regelgeving. Daarmee hebben initiatiefnemers te goeder trouw gehandeld. Om deze reden zal er geen sprake zijn van actieve handhaving: na vaststelling van de beleidslijn voor toekomstige vergunningverlening zal voor deze activiteiten gestreefd worden naar legalisatie.

Projecten behorend bij specifieke meldingen die nog niet zijn gerealiseerd, zijn niet meer zonder vergunning uit te voeren. In de uitwerking die in de komende periode is te verwachten, zullen provincies en Rijk definiëren wat onder ‘nog niet gerealiseerd’ wordt verstaan.

Beweiden en bemesten is in provinciale verordeningen vrijgesteld van de vergunningplicht. De Raad van State heeft de provinciale verordeningen op dit punt echter buiten toepassing verklaard. De vrijstelling van de vergunningplicht voor beweiden en bemesten komt hiermee te vervallen.

Vanuit de sector en de overheden is het beleid de afgelopen jaren gericht geweest op het verhogen van het aantal koeien in de wei, en in principe zal dit gecontinueerd worden. Voor aanvang van het volgende beweidings- en bemestingsseizoen wordt alles op alles gezet om een aanpak beschikbaar te hebben voor de legalisering van beweiden en bemesten.

De uitspraak bevestigt het belang van bron- en herstelmaatregelen. Daarom is besloten om door te gaan met de uitvoering van de bron- en natuurherstelmaatregelen en bovendien te zoeken naar extra bronmaatregelen in de diverse sectoren.

Bezoek deze pagina voor de factsheet over dit onderwerp vanuit het ministerie van Binnenlandse zaken.

Het blijft de ambitie van het rijk, provincies en gemeenten om het stikstofoverschot aan te pakken. Het is een gezamenlijke uitdaging om de aanpak zo in te richten dat er recht wordt gedaan aan (bescherming van) de natuurkwaliteit in combinatie met perspectief voor economische ontwikkeling. Daarbij is het streven om middels een quick scan te verkennen of het mogelijk is om te komen tot een integrale aanpak voor het terugdringen van schadelijke emissies.

Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) mag niet als basis voor toestemming voor activiteiten worden gebruikt. Op basis van het PAS wordt vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming gegeven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden. Zo’n toestemming ‘vooraf’ mag niet (meer).

Daarnaast heeft de Raad van State geoordeeld dat de vrijstelling voor beweiden en bemesten in strijd is met de Habitatrichtlijn, omdat niet vooraf is uitgesloten dat de betrokken depositie niet leidt tot aantasting van de natuur

Bekijk hier de volledige tekst van de twee uitspraken van 29 mei 2019.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft een korte videotoelichting gemaakt.

Op 29 mei is direct door minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een brief aan de Tweede Kamer gestuurd. Op 11 juni is in een tweede brief een nadere reactie gegeven op de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Het Europees Hof geeft in het arrest aan dat er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel over mag bestaan dat plannen of projecten geen schadelijke gevolgen hebben voor de natuurlijke kenmerken van de betrokken gebieden. Of dit in het PAS voldoende is beoordeeld, moet getoetst worden door de nationale rechter.

Nee, het Europees Hof heeft geoordeeld dat een programmatische aanpak zoals het PAS niet in strijd is met de habitatrichtlijn. De wetenschappelijke onderbouwing die ten grondslag ligt aan het programma en de maatregelen waarop deze onderbouwing is gebaseerd, moeten wel voldoende zekerheid bieden dat de natuurwaarden van de Natura 2000-gebieden geen schade ondervinden van deze activiteiten. Het is aan de nationale rechter om te beoordelen of de onderbouwing en de daaraan ten grondslag liggende maatregelen aan de eisen voldoen. Het Hof doet daarover geen uitspraak.

Nee. De uitspraak van het Europees Hof bevestigt het belang van de uitvoering van bron- en herstelmaatregelen die onderdeel van het PAS zijn. De PAS-partners gaan hier dan ook mee door.

Elk habitattype (type natuur) kent een Kritische Depositiewaarde (KDW). De KDW is de grens waarboven het risico bestaat dat de kwaliteit van een habitat significant wordt aangetast door de verzurende en/of vermestende invloed van stikstofdepositie. Een habitattype wordt als stikstofgevoelig aangemerkt als de KDW lager is dan 2400 mol per hectare per jaar (ongeveer 34 kg stikstof per hectare per jaar). Als de daadwerkelijke stikstofdepositie hoger is dan de KDW, spreken we van overbelasting door stikstof.

Gemiddeld is de stikstofdepositie in Nederland iets hoger dan in andere Europese landen. In Nederland is de afstand tussen de bron en Natura 2000-gebieden vaak klein waardoor de depositie van stikstof in natuurgebieden relatief hoog is.

Als u het niet eens bent met de beslissing op uw handhavingsverzoek dan geldt de algemene procedure van bezwaar en beroep. Bij de beslissing zelf is vermeld hoe en waar u bezwaar of beroep kunt indienen.

Depositiebijdrage uit het buitenland wordt meegenomen in AERIUS Monitor. Hiervoor worden emissiegegevens van het EMEP (European Monitoring and Evaluation Programme) gebruikt. Meer informatie hierover kunt u vinden in de factsheet.

In AERIUS Monitor zijn meer dan 1 miljoen stikstofbronnen ingevoerd voor alle sectoren in Nederland en in het buitenland. AERIUS berekent de stikstofdepositie op basis van specifieke gegevens over de stikstofbronnen en informatie over meteorologische condities, terreinruwheid en landgebruik. Gegevens zijn afkomstig van onder andere het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Geografisch Informatiesysteem Agrarische Bedrijven (GIAB). In de factsheets van AERIUS  kunt u meer informatie vinden over hoe stikstofdepositie wordt berekend.

De berekende depositiewaarden kunnen enkele tientallen procenten afwijken van de werkelijke depositie. Omdat de depositie in alle gevallen op eenzelfde manier wordt berekend, vallen de systematische fouten tegen elkaar weg. Voor meer informatie, zie het doelmatigheidsonderzoek van TNO en de internationale reviews.

Ja, met behulp van de meetresultaten van het Landelijke Meetnet Luchtkwaliteit (LML) en Meetnet Ammoniak in Natuurgebieden (MAN) worden de met AERIUS Monitor berekende concentraties gekalibreerd.

Wanneer u een hexagoon aanklikt en vervolgens naar de informatieknop gaat, worden de gegevens voor dat hexagoon opgehaald. De informatie die getoond wordt, geldt voor het middelpunt van het hexagoon.
Voorbeeld: U wilt informatie opzoeken over een locatie aan de rand van een natuurgebied dat gedeeltelijk in een bepaald hexagoon ligt. Wanneer het middelpunt van dit hexagoon buiten het natuurgebied ligt, ziet u deze informatie niet terug bij de informatieknop.

Bij berekeningen dient u uit te gaan van de actuele RAV-codes. Via eigen specificaties kunt u in AERIUS Calculator de nieuwe RAV code met emissiefactor invoeren.
De wijziging van de RAV-codes lopen momenteel niet synchroon met de releases van AERIUS Calculator. Dit betekent dat AERIUS Calculator niet altijd een actuele weergave geeft van de meest recente RAV-codes.

GML’s ouder dan IMAER versie 0.5 zijn niet meer in te lezen in Calculator of Register. Dit is in de release notes van AERIUS op 30 juni 2015 medegedeeld.
Dat betekent dat u als gebruiker van AERIUS Calculator oude GML’s moet updaten. Een makkelijke oplossing is om in de header van de GML de versie aan te passen naar IMAER 1.0. Dit gaat in veel gevallen goed, behalve bij stal- en wegenberekeningen. In die gevallen moet er een nieuwe GML gemaakt worden.

De pdf van een verschilberekening geeft informatie over de hoogste depositie in de beoogde situatie (situatie 2) weer, maar niet voor de uitgangssituatie (situatie 1).

Om de hoogste depositie voor zowel situatie 1 als 2 te achterhalen, zijn er twee mogelijkheden:
– Exporteer twee aparte pdf-bestanden: een pdf met daarin alleen situatie 1 en een pdf met daarin alleen situatie 2. Deze pdf-bestanden tonen de maximale depositie per situatie.
– Importeer de pdf met de verschilberekeningen in de AERIUS Calculator (via de knop ‘Importeren’). Na het opnieuw doorrekenen toont Calculator altijd het maximale effect in situatie 1 ten opzichte van situatie 2.

In AERIUS Calculator wordt gerekend op alle Natura 2000-gebieden.

U kunt twee soorten berekeningen maken. Een berekening van een enkele situatie, bijvoorbeeld van de referentiesituatie of de beoogde situatie (nodig voor het bepalen van vergunningsplicht). Een verschilberekening tussen twee situaties.

In de tabel “Depositie per habitattype” wordt niet alleen het verschil getoond, maar ook de depositie in situatie 1 en situatie 2. Deze getallen wijken in veel gevallen af van de depositie waarin slechts één situatie wordt berekend, ook als de invoer van deze situatie exact gelijk is. Dit kan als volgt worden verklaard: de berekening met één situatie toont de waarde van het hexagoon waar de hoogste depositie in de betreffende situatie plaatsvindt.

De verschilberekening toont de depositiewaarden van de hexagonen waar het grootste depositietoename plaatsvindt. Van het hexagoon met de grootste depositietoename wordt, naast de verschilwaarde zelf, de waarde bij situatie 1 en situatie 2 weergegeven. Situatie 1, situatie 2 en het verschil hebben in de berekening altijd betrekking op hetzelfde hexagoon. In situatie 1 en 2 gaat het in de verschilberekening vaak om een ander hexagoon dan het hexagoon waar de hoogste depositie in één situatie plaatsvindt.

De snelheid waarin de resultaten worden gegenereerd, is afhankelijk van de grootte van de berekening, maar ook van het aantal berekeningen dat nog in de wachtrij staat. Daarom is van tevoren niet aan te geven hoe lang u moet wachten op het resultaat van een berekening via AERIUS Connect.

AERIUS Connect ondersteunt alleen GML-bestanden. Het is mogelijk om een gezipte (gecomprimeerde) GML aan te bieden. Dit kan het inladen van grote bestanden vergemakkelijken. U kunt een GML of een gezipte GML voor verzending controleren met de GML-validator.

Via uw eigen GIS-software kun u de GML-resultaten combineren en analyseren met allerlei beschikbare geo-data, zoals bijvoorbeeld habitatkaarten. Uitbreiding van terug te leveren resultaatgegevens in de IMAER-GML is mogelijk.

AERIUS Scenario maakt het mogelijk om rekenresultaten, opgeslagen als GML, uit Calculator of Connect te bekijken in een ‘Scenario Viewer’. Met AERIUS Scenario kunt u verschillende berekeningen van een project met elkaar vergelijken.
U kunt een GML-bestand met rekenresultaten of een gezipt bestand met één of twee GML-bestanden met rekenresultaten in Scenario invoeren. Het programma leest vervolgens de resultaten en toont deze op de kaart. De zoekfunctie, kaartlagen zijn gelijk aan AERIUS Calculator. In de taakbalk van Scenario staat in plaats van het tandwieltje met de rekenconfiguratie zoals in Calculator, een label waaronder de metagegevens van de GML te vinden zijn: referentie (AERIUS kenmerk), projectnaam, beschrijving, corporatie, stad, postcode, adres, voortouwnemer. De bronnen van de berekening worden niet getoond in Scenario.

De vergunningaanvraag voor de Wnb dient ingediend te worden bij de provincie waarbinnen de activiteit geheel of grotendeels is gelegen. De provincie neemt alle andere Natura 2000-gebieden waar de activiteit een toename van stikstofdepositie veroorzaakt mee in de toetsing. Ook de gebieden in andere provincies worden dus meegenomen. De vergunning wordt dan verleend in overeenstemming met die andere provincies. Indien het een activiteit betreft welke is opgenomen in artikel 1.3 van het Besluit natuurbescherming is de minister van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het bevoegd gezag.

Er zijn verschillende soorten herstelmaatregelen. Complexe maatregelen, zoals bijvoorbeeld hydrologische maatregelen waarbij de hydrologie in een gebied wordt hersteld, hebben een looptijd van meerdere jaren en vergen een zorgvuldige afstemming met verschillende partijen. Hierdoor duurt het meerdere jaren voordat deze maatregelen effect hebben in een gebied. Andere maatregelen, bijvoorbeeld plaggen, kennen een veel kortere voorbereidingstijd. Uit de (juni 2018) blijkt dat de uitvoering van de herstelmaatregelen voor het overgrote deel op schema ligt (>98%). Daar waar de tijdigheid onder druk komt te staan, worden maatregelen genomen om alsnog tijdig tot uitvoering te komen.

Per Natura 2000-gebied is een gebiedsanalyse opgesteld met daarin een ecologische beoordeling van dat Natura 2000-gebied. Voor elk stikstofgevoelig habitattype en leefgebied is door deskundige ecologen met kennis van de desbetreffende habitats in de gebiedsanalyse beoordeeld dat de instandhoudingsdoelstellingen op termijn worden gehaald en dat verslechtering wordt voorkomen. Met de monitoring en de monitoringsrapportages wordt gevolgd of de stikstofdepositie en de kwaliteit van de stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden zich ontwikkelen zoals verwacht.

Er zijn veel soorten herstelmaatregelen. Denk bijvoorbeeld aan intensiever begrazen, maaien of het verhogen van de grondwaterstand. Meer informatie over de herstelmaatregelen per habitattype is te vinden in de gebiedsanalyses en de herstelstrategieën.

Een gebiedsanalyse beschrijft voor een gebied welke beschermde habitattypen er voorkomen, wat de huidige staat van de natuur is, in hoeverre verwacht wordt dat stikstof de komende jaren een belasting zal vormen, de keuze van herstelmaatregelen en een ecologisch oordeel over het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen.

Voor elk gebied hebben ecologen een oordeel gegeven over de haalbaarheid van de natuurdoelen: het ecologisch oordeel. Hierbij is uitgegaan van de verwachte ontwikkeling van de stikstofdepositie en een goede uitvoering van de herstelmaatregelen. Voor alle gebieden is een pakket van herstelmaatregelen samengesteld dat gericht is op de kwaliteit van de natuur verbeteren en verslechtering voorkomen.