De taal van de bij12 website is in het nederlands

Direct naar inhoud Direct naar menu Direct naar zoek formulier Direct naar inlogscherm

Link naar homepage BIJ12 - Werkt voor provincies, link naar homepage
Zoeken
Menu

U bent hier:

Home   ›   Onderwerpen   ›   Natuur en Landschap   ›   Subsidiestelsel Natuur en Landschap   ›   Het Agrarisch Natuurbeheer (ANLb)   ›   Kennisbank   ›   Doelsoorten   ›   Noordse woelmuis

 
Lees voor

Filtermogelijkheden

Typ het woord waar u naar wil zoeken in het zoekveld hieronder en klik op ‘zoeken’.

Of maak uw keuze uit onderstaande filtermogelijkheden om snel de door u gewenste informatie te vinden.

Zoekformulier voor ANLb Kennisbank

Ketenpartner

Bekijk opties

Periode

Bekijk opties

Activiteit

Bekijk opties

Leefgebied

Bekijk opties

Doelsoort

Bekijk opties

Beheerfunctie

Bekijk opties

Beheeractiviteit

Bekijk opties

Beheerpakket

Bekijk opties

Noordse woelmuis

Inhoud

  1. Beschrijving
  2. Komt voor in/op
  3. Periode
  4. Doelsoortspecifieke terreinkenmerken
  5. Soortspecifieke maatregelen
  6. Staat van instandhouding (per 2014)
  7. Meer informatie
  8. Gerelateerd leefgebied
Sfeerafbeelding voor Noordse woelmuis

Beschrijving

Relatief grote soort woelmuis (9,5 tot 16 cm, exclusief de 3,5 tot 7 cm lange staart). Bewoner van plas/drasgebieden zijnde rietlanden, oeverlanden en eilandjes van plassen en meren, extensief gebruikte, natte hooi- en weilanden alsmede (buitendijks) gelegen schorren en gorzen. Groter en doorgaans donkerder dan de aardmuis en veldmuis. Brede kop, oren steken vrijwel niet uit de vacht; Bovenzijde bruin tot bijna zwart, onderzijde donkergrijs. Staart ook tweekleurig. Vacht enigszins met metaalachtige glans. Planteneter, eet vooral rietspruiten, zeggen, biezen en andere schijngrassen, maar ook zaden. ’s  Zomers worden vooral groene plantendelen gegeten, ’s winters de ondergrondse wortels en uitlopers en daarnaast ook schors.

In de winter vooral overdag, in de zomer vooral ’s nachts actief. Vrouwtjes leven alleen of in kleine groepjes, de leefgebieden van de mannetjes zijn groter en kunnen die van meerdere vrouwtjes overlappen. Voortplanting van april tot oktober; 3-4 worpen per jaar met 3-7 jongen per keer.

Ze maken gangen onder de grond met nest- en voorraadkamers. In gebieden met een lage grondwaterstand worden daarbij aardhoopjes (kleine ‘molshopen’ met een diameter van 10-20 cm) gevormd, in vochtige en natte gebieden bevinden zich de nesten in de vegetatie. De holen staan onderling met paadjes in verbinding met elkaar. Oorspronkelijk een toendrasoort, de ondersoort arenicola is een “ijstijdrelict” en komt alleen in Nederland voor (d.w.z. op Texel, in het Friese merengebied, in het Utrechtse en Noord- en Zuid-Hollandse veenweidegebied en in het Deltagebied). De soort heeft veel concurrentie van de aardmuis en veldmuis, twee andere woelmuisachtigen. Alleen op plaatsen die periodiek drassig staan of op eilandjes kan de Noordse woelmuis de concurrentie aan (de soort is een goede zwemmer).

Komt voor in/op

Open grasland, natte dooradering.

Periode

April-oktober en november-maart.

Doelsoortspecifieke terreinkenmerken

Voortplantingsperiode (april-oktober):

  1.  Er moet variatie in de vegetatie aanwezig zijn zoals diverse kruiden, overgangszones tussen land en water met riet, aanwezigheid van bepaalde soorten zeggen en in natte gebieden moeten drogere delen aanwezig zijn. Mijdt begroeiingen die door struiken en bomen gedomineerd worden. Bij voorkeur zijn er (plaatselijk) veel plantenresten aanwezig (strooisellaag).
  2. Op min. de helft van een perceel is vegetatie hoger dan 25 cm (voldoende dekking).
  3. Waterhuishouding/isolatie: (a) permanent drassige terreinen met daarin zowel zeer natte als (bij voorkeur geïsoleerd) ook iets drogere plekken. (b) periodiek drassige terreinen waar de grondwaterstand ieder winterhalfjaar ten minste tot aan het maaiveld reikt. Bij voorkeur schommelende waterstanden (’s winters gemiddeld hoger dan ’s zomers).
  4. Min. 7,5 ha optimaal habitat, op max. 3 km van ander geschikt leefgebied. Hoeft per locatie niet aaneengesloten te zijn, als geschikte delen ter plekke niet meer dan 50 m uit elkaar liggen. Kleinere oppervlaktes kunnen gerealiseerd worden nabij reeds bestaande geschikte plekken, om die ‘uit te breiden’. Verbindingszones moeten min. 10 m, maar bij voorkeur min. 25 m breed zijn.
  5. Tussen plekken met geschikte habitat mogen geen onoverbrugbare barrières aanwezig zijn in de vorm van akkers, bos, bebouwing, verkeerswegen of steile (waaronder beschoeide) oevers.
  6. Het nest bevindt zich bij voorkeur onder een laag dood plantenmateriaal.

Winterperiode (november-maart):

  • De (iets) drogere delen van het leefgebied; de afstand tussen winterhabitat en zomerhabitat is doorgaans enkele tientallen meters, maar kan ook tot 200 m oplopen. Er wordt in deze periode relatief meer gegraven.

Soortspecifieke maatregelen

Voortplantingsperiode (april-oktober):

Beheer:

  • Bij terreinkenmerk 1 en 2. Leefgebied zoveel mogelijk ontzien. Bij hooilandbeheer: niet intensief en integraal maaien, maar vooral gefaseerd over de jaren (bij voorkeur met een cyclus van min. 3, maar bij voorkeur 5 jaar). Door de maaibalk op min. 7 cm boven maaiveld te houden wordt directe sterfte door maaien beperkt. Bij voorkeur maaien in oktober of de eerste helft van november; in geval van zacht weer is ook de tweede helft van maart geschikt.
  • Bij terreinkenmerken 1 en 2. Waar mogelijk en relevant lokaal laten overstaan van riet-en (moeras)ruigtevegetatie (25-33%), zodat langs waterlopen meer schuilmogelijkheden en mitigatiemogelijkheden ontstaan.
  • Bij terreinkenmerk 1 en 2. Bij beweiding: zeer extensieve begrazing (minder dan 0,5 GVE/ha in het groeiseizoen), waarbij op 25-33% van het oppervlak riet- of ruigtevegetatie blijft staan.
  • Bij terreinkenmerk 1. Bij baggeren moet de plaats waar vanaf de kant wordt gebaggerd en/of waar de bagger aan kant wordt gebracht, een ongeschikt biotoop voor de Noordse woelmuis vormen. Indien dit niet mogelijk is, moet een zo klein mogelijk deel van de biotoop van tevoren ongeschikt worden gemaakt, b.v. door de aanwezige vegetatie kort af te maaien.
  • Bij terreinkenmerk 3. Dynamisch peilbeheer. Tegengaan van verdroging en peilverlaging. Geen sloten dempen. Bij aanvoer van grond en (bouw)materialen moet voorkomen worden dat aardmuizen en veldmuizen mee aangevoerd worden.
  • Bij terreinkenmerk 5. Geen maatregelen nemen in (te kleine) gebieden die doorsneden worden door bebouwing, wegen, akkers, bosschages of watergangen met steile oevers.
  • Bij terreinkenmerk 6. Maaisel van gras-, ruigte- of oevervegetaties kan in kleine hoopjes blijven liggen, maar bij voorkeur afvoeren. In ieder geval geen maaisel verbranden in greppels en slootkanten.

Kleine inrichting:

  • Bij terreinkenmerk 1 en 2. Overhoeken realiseren met zegges(/riet) en ruigte waar gefaseerd gemaaid wordt.
  • Bij terreinkenmerk 1 en 2. Plas/drasbermen aanleggen langs sloten.

Winterperiode (november-maart):

  • Half november-half maart: werkzaamheden op (geïsoleerde) drogere delen van het terrein (met ruigte) maximaal beperken.

Staat van instandhouding (per 2014)

Zeer ongunstig (2013)
Verspreiding: zeer ongunstig
Populatie: gunstig
Leefgebied: matig ongunstig
Toekomstverwachting: zeer ongunstig

Meer informatie

  • Anonymus 2004. Handleiding biodiversiteit; maatregelen voor prioritaire soorten en hun leefgebieden. Arcadis/provincie Noord-Brabant, Amersfoort/Den Bosch.
  • Anonymus 2008. Soortprotocollen Flora- en Faunawet; Noordse woelmuis. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA), Utrecht.
  • Anonymus 2011. Zeldzame Noordse woelmuis koloniseert Nieuwkoopse Plassen. Persbericht. Natuurmonumenten, ’s-Graveland.
  • Bekker D.L., 2009. Verspreidingsonderzoek zoogdieren 2008 – noordse woelmuis. VZZ rapport 2009.07. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem.
  • Bouwma I.M., Janssen J.A.M., Hennekens S.M., Kuipers H., Paulissen M.P.C.P., Niemeijer C.M., Wallis de Vries M.F., Pouwels R., Sanders M.E. & Epe M.J. 2009. Realisatie landelijke doelen Vogel- en Habitatrichtlijn: een onderzoek naar de noodzaak voor aanvullende beleidsmaatregelen ter realisatie van de landelijke doelen van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Alterra-rapport 1835. Alterra, Wageningen.
  • Hamers J. 2013. Informatieblad Noordse woelmuis NHL. Landschap Noord-Holland, Heiloo. ‘t Hart A.M.C. 2009. Habitat Voorkeur van de Noordse Woelmuis (Microtus oeconomus) in een Veengebied; een populatie onderzoek met lifetraps uitgevoerd in de Nieuwkoopse plassen ten behoeve van toekomstig beheer. Afstudeeronderzoek master opleiding Milieunatuurwetenschappen, Open Universiteit Nederland.
  • Janssen J.A.M. & Schaminee J.H.J. 2008. Europese natuur in Nederland. Soorten van de habitatrichtlijn. KNNV, Utrecht.
  • van Heusden W. 2012. Soortenstandaard noordse woelmuis. Versie 1.0 december 2012. Dienst Regelingen, ministerie van Economische Zaken, Den Haag.
  • La Haye M. & Drees J.M. 2004. Beschermingsplan Noordse woelmuis. Rapport EC-LNV nr. 270. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Den Haag.
  • Meijers M. 2013. Lijsten ANB doelen SvI agrarische potentie kansrijke gebieden agrarisch natuurbeheer. Rapportage in tabellen, niet gepubliceerd. Ministerie van Economische zaken, directie natuur & biodiversiteit, Den Haag.
  • Nieuwenhuizen W., La Haye M.J.J. & Mertens F. 2000, De noordse woelmuis in Fryslân, Naar een duurzame instandhouding, Alterra-rapport 149, Alterra, Wageningen.
  • Nijhof B.S.J. & van Apeldoorn R.C. 2002. De Noordse woelmuis in Noord-Holland Midden; Heden en toekomst. Alterra-Rapport 576, Wageningen.
  • Pouwels R., Bugter R.J.F., Griffioen A.J. & Wegman R.M.A. 2013. Beoordeling leefgebied habitatrichtlijnsoorten voor artikel17 van de rapportage. Wageningen, Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu, WOtwerkdocument 343. 39.
  • Twisk P., van Diepenbeek A. & Bekker J.P. 2010. Veldgids Europese Zoogdieren. KNNV Uitgeverij, Zeist.
  • Vogel R.L., Bouwma I., Koese B., Kranenbarg J., La Haye M., Odé B., Sierdsema H., Sparrius L., Verburg P. & Zollinger R. 2013. Het belang van Nederland buiten de Ecologische Hoofdstructuur voor soorten van de Vogelrichtlijn en van bijlage V van de Habitatrichtlijn. Sovon-rapport 2013.015. Sovon, Nijmegen.
  • Wind J. 2006. Noordse woelmuis. Factsheet. Arcadis, Rotterdam/Hoofddorp.
  • Witte van den Bosch R.H., Bekker D.L. & Dekker J.A. 2009. Landschapsdynamiek voor de Noordse woelmuis. Landschap 2009 (3): 146-152.

Gerelateerd leefgebied

  • A11 Open grasland
  • A14 Natte dooradering

Hoofd menu

  • Home
  • Onderwerpen
    • Faunazaken
      • Schade voorkomen
        • Module Bevers en beverratten
        • Module Das
        • Module Duiven
        • Module Eenden
        • Module Ganzen
        • Module Haasachtigen
        • Module Hertachtigen
        • Module Hoenderachtigen (fazant en patrijs)
        • Module Kleine zangvogels
        • Module Koeten (meerkoet en waterhoen)
        • Module Kraaiachtigen
        • Module Meeuwen
        • Module Roofvogels
        • Module Wild zwijn
        • Module Woelmuizen, ratten en mollen
        • Module Wolven
        • Module Vossen en marterachtigen
        • Module Zwanen
      • Schade bestrijden
        • Een ontheffing tijdig aanvragen
        • Adequaat gebruik van de ontheffing
      • Tegemoetkoming aanvragen
        • Leges en eigen risico per provincie
        • Provinciale beleidsregels
        • Pachtovereenkomst
        • Taxaties
          • Gewasprijzen
          • Niet eens met de taxatie?
        • Geen tegemoetkoming
        • Vergoeding in ganzenrust- en foerageergebieden
          • De-minimisverklaring
        • Bezwaar en beroep
      • Schadecijfers
        • Infographics faunaschade
        • Ruimtelijke Monitor Faunaschade
        • Landelijk Meldpunt Faunaschade
      • Diersoorten uitgelicht
        • Wolf
          • Schade melden en overzicht
          • Schade voorkomen
          • Verspreiding wolf in Nederland
          • Verspreiding wolf in de Benelux
          • Monitoring
          • Ecologie
          • Wolf en mens
          • Bescherming en wet- en regelgeving
          • Beleid en organisatie in Nederland
          • Veelgestelde vragen
        • Goudjakhals
        • Gans
        • Das
        • Roek
      • Onderzoek BIJ12
      • Maatschappelijke Adviesraad Faunaschade
    • Natuur en Landschap
      • De Index Natuur en Landschap
        • Standaardkostprijzen natuur (SKP)
        • Toeslagen
        • Natuurtypen
        • Landschapselementtypen
        • Agrarische natuurtypen
      • Subsidiestelsel Natuur en Landschap
        • Over het Subsidiestelsel Natuur en Landschap
          • Nieuwsbrieven
          • Subsidie waarvoor?
          • Tarieven
            • Standaardkostprijzen
          • Beheerorganisatie SNL
          • Uitgangspunten SNL
          • Tijdlijn SNL
        • Natuurbeheer
          • Subsidie aanvragen voor natuur- en landschapsbeheer
          • Tijdpad natuur- en landschapsbeheer
        • Het Agrarisch Natuurbeheer (ANLb)
          • Kennisbank Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb)
          • Subsidie voor agrarisch natuurbeheer aanvragen
          • Nieuwsbrief Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer
          • Projectarchief Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer 2016
            • Videoblogs
            • Viewer leefgebiedkaarten Agrarisch natuurbeheer
          • Subsidiecontracten gestart voor 1 januari 2016
        • Landschapsbeheer
        • Certificering SNL
        • Kwaliteitsimpuls: investeringen en functieverandering
        • Regeling en verordening
        • Het Natuurbeheerplan
          • Natuurbeheerplan maken en vaststellen
            • Hoe komt het Natuurbeheerplan tot stand
        • Openstellingsbesluiten SNL
        • SNL-applicatie
          • Instructies SNL-applicatie
        • Procesbeschrijvingen SNL
      • Monitoring en Natuurinformatie
        • Inwinning en verwerking van vegetatiegegevens
          • Over Vegetatiekarteringen
          • Remote sensing
            • Project duinen en kwelders
            • Project heidevergrassing
          • Webinar ‘Vergelijken van vegetatiekarteringen’
        • Monitoring Agrarisch Natuur- en landschapsbeheer
        • Normkosten monitoring
        • Voorzieningen en rekentools
          • Rekenmodule Natuurkwaliteit voor Natuurnetwerk Nederland
        • Helpdesk monitoring en veelgestelde vragen
        • Leefgebiedkaarten Natura 2000 en PAS
        • Procesindicatoren
        • Natuurinclusieve Energietransitie
      • Kennisdocumenten Soorten – Natuurbescherming
      • Voortgangsrapportage Natuur
        • Gegevensleveringen
        • Natuurmeting op Kaart
      • Natuurgegevens uniform uitwisselen (IMNa)
        • Informatiemodel Natuur (IMNa)
      • Catalogus Groenblauwe Diensten
        • Catalogus raadplegen
        • Organisatie en Adviescommissie CGBD
      • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
      • Natura 2000 beheerplannen
      • Informatiehuis Natuur
      • Soorten en gebieden beschermde natuur in wetgeving en beleid
      • Natuurbeheer Kennis en Praktijk
      • Natuurwetten en regelgeving
        • Europese richtlijnen en verdragen
          • Vogel- en Habitatrichtlijn
          • Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
          • Kaderrichtlijn Water
          • Nitraatrichtlijn
          • Verdrag van Malta
        • Nederlandse wetten en regelingen
          • Nalevingsstrategie Natuurwetgeving
          • Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
          • Wet Inrichting Landelijk Gebied
          • Wet Milieubeheer
          • Wet natuurbescherming
          • Wet op Ruimtelijke Ordening
          • Wet op de Archeologische Monumentenzorg
          • Waterschapswet
        • Provinciale verordeningen
          • Omgevingswet
          • Subsidiestelsel Natuur en Landschap
          • Wet natuurbescherming
          • Bestemmingsplan
      • Productencatalogus
        • Standaarden
          • Informatiemodel Natuur (IMNa)
            • IMNa Natuurbeheer
            • IMNa Natuurkwaliteit
            • IMNa Vegetatie en Habitats
            • IMNa Natuurontwikkeling
          • Index Natuur en Landschap
            • Natuurtypen
            • Agrarische natuurtypen
            • Landschapselementtypen
            • Standaardkostprijzen natuurbeheer
          • Catalogus Groenblauwe Diensten
            • Koppeltabel ANLb
          • Gegevensleveringsovereenkomst (GLO)
          • Gegevensleveringsprotocol (GLP)
          • NDFF Codes
          • NDFF Taxonomie
        • Methodieken
          • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
            • NDFF Validatie
            • NDFF Protocollen
        • Ondersteuning (Extern)
          • Applicaties
            • Flamingo kaartviewer
            • eFormulieren
          • Helpdesk
            • Helpdesk Catalogus Groenblauwe diensten
            • Helpdesk Stikstof & Natura 2000
            • Monitoring helpdesk
            • GBO Helpdesk
            • Serviceteam NDFF
          • Databank
            • CDS INSPIRE
            • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
            • Bestand Veehouderij Bedrijven (BVB)
            • Landelijk Grondwater Register (LGR)
        • Ondersteuning (Intern)
          • Ketenprocesmodellen
          • Productbeschrijvingen
          • Procesbeschrijvingen
          • Formats
            • Template Project Start Architectuur PSA
            • Template Functioneel Ontwerp (FO)
            • Template Technisch Ontwerp (TO)
            • Generieke Test Afspraken (GTA)
          • Applicaties
            • Rapportagetool Voortgangsrapportage Natuur
          • Productencatalogus
          • Doelarchitectuur
        • Portals
          • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)
            • WebObs
            • NDFF Kansenkaart
            • NDFF Verspreidingskaart
            • NDFF Onderzoeksvolledigheidskaart
            • Het Natuurloket
            • NDFF In- en uitvoerportalen
            • NDFF website
            • NDFF Validatieportaal
          • SNL 2.0 applicatie
            • SNL applicatie (Toolkit)
          • Applicatie Catalogus Groenblauwe diensten
          • LGR Online
          • BIJ12 website
        • Data
          • NDFF datasets
          • Faunaschadecijfers
        • Documenten
          • Landelijk beeld Natuurbeheerplannen
          • Handreiking Faunaschade
          • Besluiten op tegemoetkomingsverzoeken Faunaschade
          • Onderzoeksrapporten BIJ12 Faunazaken
          • NDFF Risicoanalyse voor informatie m.b.t. Flora- en faunawet
        • Formats
          • Format voortgangsrapportage natuurnetwerk
          • Formulier Gebiedsaanvraag
          • Format Beschikking
          • GegevensLeveringsProtocol
          • Modelverordening
          • Openstellingsbesluit
          • Integraal Programma van Eisen (PvE) certificering
          • Faunaschaderegistratie
          • Verzoeken tegemoetkoming faunaschade
        • Kaarten
          • Landelijke Beheergebied Ambitiekaart
          • Landelijke beheertypenkaart
          • Voortgangsrapportage Natuur (VRN)
    • Stikstof en Natura 2000
      • Informatiepunt Stikstof en Natura 2000
        • Helpdesk Stikstof en Natura 2000
          • Contactgegevens bevoegde gezagen
        • Campus
        • Veelgestelde vragen
      • Vergunningen en toestemmingsbesluiten
        • Vergunning aanvragen of niet?
        • Referentiesituatie
        • Voortoets stikstof
        • Passende Beoordeling
        • Provinciale beleidsregels salderen
        • Intern salderen
        • Extern salderen
        • Verleasen
        • ADC-toets
        • Aanvraag indienen
        • Interimmers
        • Omzetten PAS-melding
          • Toelichting gegevens en afkortingen
        • Stikstofregistratiesysteem (SSRS)
        • Besluit emissiearme huisvesting
      • AERIUS
      • Natuur, Monitoring & Gebiedsgerichte aanpak
        • Waarom vormt stikstof een probleem?
        • Natura 2000-gebieden
        • Habitatkaarten
        • Programma Natuur: Lerende samenwerking
          • Meer over het Programma Natuur
        • Monitoring
        • Herstelmaatregelen
        • Gebiedsgerichte Aanpak Stikstof
      • Ontwikkeling van het stikstofdossier
    • Applicaties en Beheer
      • Applicaties GBO
      • Overige BIJ12 applicaties
    • AdviesCommissie Schade Grondwater
      • Instellingsbesluiten van provincies
      • Jaarverslagen, rapporten en projecten
      • Kwaliteitsmanagementsysteem
      • Contact- en gebouwschadeformulier
    • Subsidieregeling opruiming drugsafval
      • Aanvragen subsidie opruimen drugsafval
      • Veelgestelde vragen
  • Contact
  • Vergaderen
  • Partners
  • Actueel
    • Downloads
    • Nieuws
    • Agenda
  • Over BIJ12
    • Over BIJ12
      • Unit Faunazaken
      • Unit Natuurinformatie en -beheer
      • Unit Stikstof en Natura 2000
      • Unit GBO provincies
        • Portfolio
      • AdviesCommissie Schade Grondwater
    • Pers
    • Werken bij BIJ12
    • Routebeschrijving
  • Inloggen
  • Bezoek onze Twitter pagina
  • Bezoek onze LinkedIn pagina

Inhoud

  • Faunazaken
  • Natuur en Landschap
  • Stikstof en Natura 2000
  • Applicaties en Beheer
  • AdviesCommissie Schade Grondwater
  • Subsidieregeling opruiming drugsafval

Snel naar

  • Faunaschade voorkomen
  • Wolf
  • Helpdesk Stikstof en Natura 2000
  • Kennisbank Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer 
  • Voortgangsrapportages Natuur
  • Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF)

Over BIJ12

  • Over BIJ12
  • Pers
  • Werken bij BIJ12
  • Partners
  • Nieuws
  • Contact

Andere pagina's

  • Privacyverklaring
  • Toegankelijkheidsverklaring
  • Colofon

Terug naar boven