Onderzoek BIJ12

Evaluatie dassenovereenkomsten
Thissen, J., Blanken, H., van Bommel, F., ten Holt, H. 2020. “Evaluatie dassenovereenkomsten.” Projectnummer 039-19. Van Bommel Faunawerk, Bureau ZET.
Bekijk hier de evaluatie.

Pilot Kuddewaakhonden in de Nederlandse Schapenhouderij: Preventie van Predatie door Wolven.
Frans van Bommel (Van Bommel Faunawerk), Melanie Pekel en Leo Linnartz (ARK Natuurontwikkeling) & Ray Dorgelo (Canine Efficiency), 2020.
Bekijk hier het rapport. Bekijk hier het begeleidend nieuwsbericht.

Onderzoeksrapport reestudie 2019
E.A. van der Grift, F.P.J. van Bommel, D.R. Lammertsma & F.G.W.A. Ottburg . “De effectiviteit van maatregelen voor het reduceren van aanrijdingen met reeën. Een verkenning en advies voor een veldproef.” Rapport 2019. Wageningen Environmental Research & Van Bommel Faunawerk.
Bekijk hier het rapport.

Eindrapport invloed van maïsrassen op het foerageergedrag van dassen
Thissen, J., Bommel, F., van Groten, J. & La Haye, M. 2018. “Eindrapport invloed van maïs-rassen op het foerageergedrag van dassen: variatie in gewasschade.” Rapport 2018-23. Bureau van de Zoogdiervereniging, Nijmegen.
Bekijk hier het rapport.

Literatuuronderzoek: Dassen en bemesten
Johan Thissen & Frans van Bommel. 2018. “Literatuuronderzoek: Dassen en bemesten”. Projectnummer 033-18. Van Bommel FAUNAWERK.
Bekijk hier het rapport.

Praktijkproef inzet lasers voor beperking ganzen- schade
J.B.Latour, J. Stahl. 2018. ”Praktijkproef inzet lasers voor beperking ganzen- schade”. A&W-rapport 2388, Sovon rapport 2018/08. Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Feanwâlden & Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen.
Bekijk hier het rapport. 

Overzicht onderzoek schadesoorten in Nederland en Leidraad beoordeling onderzoek wildschade
Buij, R.,D. Lammertsma en Th. C.P. Melman, 2018. ”Overzicht onderzoek schadesoorten in Nederland en Leidraad beoordeling onderzoek wildschade”. Wageningen, Wageningen Environmental Research. Rapport 2888.
Bekijk hier het rapport.

Buij, R., D.R. Lammertsma en Th.C.P. Melman, 2016. “Effectiviteit wildschadepreventie. Beoordelingsmethodiek en literatuurreview” . Alterra-rapport 2740. Alterra Wageningen UR (University & Research centre), Wageningen. Link rapportage.

Ir. Monique W.P. Bestman, 2016. “Uitval van bedrijfsmatig gehouden kippen door toedoen van roofvogels”. Louis Bolk Instituut, Driebergen. Link rapportage.

Hollander, H., 2016. Afleidend voeren bij de das als preventieve maatregel. Rapport 2016.18. Bureau van de Zoogdiervereniging, Nijmegen. Link rapportage.

Verslagen van in opdracht van BIJ12 uitgevoerde of (mede)gefinancierde onderzoeken of symposia zijn hieronder te vinden.

Dekker, J.J.A., 2016. Pilot Effectiviteit van Tupoleum tegen vraatschade door ree in grootfruitteelt.Rapport 2016-01. Jasja Dekker Dierecologie, Arnhem. Link rapportage

De Groot, G.  A., G-J. Spek, J. Bovenschen, I. Laros, T. van Meel, J.F. de Jong en H.A.H. Jansman, 2016. Herkomst en migratie van Nederlandse edelherten en wilde zwijnen; Een basiskaart van de genetische patronen in Nederland en omgeving. Alterra-rapport 2724. Wageningen, Alterra Wageningen UR (University & Research centre). Link rapportage

Jongejans E., Nolet B.A., Schekkerman H., Koffijberg K. & de Kroon H. 2015. Naar een effectief en internationaal verantwoord beheer van de in Nederland overwinterende populatie Kolganzen.Sovon-rapport 2014/56, CAPS-rapport 2014/02. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Bremer, L. van den, et al, 2015. Populatieontwikkeling Wilde Eend, Krakeend, Kuifeend en Tafeleend in Nederland: wat weten we over de achtergronden? Sovon-rapport 2015/65. CAPS-rapport 2015/01. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Wiersma P., A. Schlaich & H.J. Ottens, 2015. Luzerne-faunaranden als buffer tegen muizenschade.Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief, Scheemda. Link rapportage

Bommel, F.J.P. van, 2016. Overzicht preventieve maatregelen ter voorkoming mezenschade aan fruit.VAN BOMMEL Faunawerk, Nijmegen. Link rapportage

Jeugd, H.P. van der & A. Kwak, 2015. Effecten van beheersjacht op de brandganspopulatie in het noordelijk Deltagebied. Vogeltrekstation rapport 2013-04. Vogeltrekstation, Wageningen. Link rapportage

Lommen, J.L., H. Kloen & J. Snijders, 2015. Preventie van vogelschade in Conference perenteelt Grootschalige veldtest met het ‘krekelsysteem’ in 2014 en 2015. CLM Onderzoek en Advies, Culemborg. Link rapportage

Majoor, F. & B. Voslamber, 2016. Verslag kleurringen van Nijlganzen en Grote Canadese Ganzen 2011-2015. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Bommel, F. van, L. Linnartz & L. Floor, 2015. Effectieve en praktisch uitvoerbare preventieve maatregelen ter voorkoming van predatie van vee door wolven. ARK Natuurontwikkeling, Wageningen en Van Bommel Faunawerk, Nijmegen. Link rapportage

Floor, L., L. Linnartz & F. van Bommel, 2015. Haalbaarheidsstudie voor de opzet van een mobiel kuddewaakhondteam. ARK Natuurontwikkeling, Wageningen en Van Bommel Faunawerk, Nijmegen. Link rapportage

Overige bijdrage(n) BIJ12:

BIJ12 heeft bijgedragen aan de Goose Management workshop, georganiseerd door de Universiteit van Aarhus. De “Goose Management Conference” vond plaats op 27-29 oktober 2015 in Gram Slot, Denemarken. Doel van de bijeenkomst was het delen van ervaringen van nationale acties in het ganzenbeheer en het nagaan van de mogelijkheden voor een meer strategische benadering van de lokale / regionale aanpakken van het ganzenbeheer op een meer samenhangend schaalniveau. De samenvatting van de uitkomst van deze bijeenkomst treft u hier:  Goose Management meeting conclusions (pdf, 303kb)

Wymenga, E. et al, 2015. Terugkerende muizenplagen in Nederland. Inventarisatie, sturende factoren en beheersing. A&W-rapport 2123. Altenburg en Wymenga BV, Alterra BV, Livestock Research Wageningen, Wetterskip Fryslân, Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief. Feanwâlden.
Voor een samenvatting van dit onderzoeksrapport, zie ook de brochure: Muizenplagen in Nederland

Bos. D & C. Udding, 2015. Hotspots van schade door ganzen in Nederland. A&W-rapport 2052. Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Feanwâlden. Link rapportage

Lange, J. de, 2015. Verslag Wildbeheersdag 2014. Proeftuin Zwaagdijk, Zwaagdijk-Oost. Link rapportage

Smit, A., C. Hoon en R. Lanters, 2015. Communicatie over Faunabeheer en Schadebestrijding; Een inventarisatie van communicatiestrategieën in de praktijk van FBE’s. Alterra-rapport 2611. Alterra Wageningen UR (University & Research centre), Wageningen. Link rapportage
Naar aanleiding van dit onderzoek is de Praktijkdag Communicatie en Faunabeleid. Een inventarisatie van communicatiestrategieën in de praktijk georganiseerd. Het door Bureau Wing opgestelde verslag van deze praktijkdag treft u hier: Link verslag

Heer, E. de & L. Boerema, 2015. Kwalitatief onderzoek ontheffingsvoorwaarden. Effectief en efficiënt schadebestrijden. Bureau De Heer, Haarlem een Boerema & van den Brink B.V. Houwerzijl. Link rapportage

Naar aanleiding van de (voorgaande twee) studies Communicatie over faunabeheer en schadebestrijding & Kwalitatief onderzoek ontheffingsvoorwaarden heeft het bestuur van het Faunafonds aan Gedeputeerde Staten van de provincies het Advies Communicatie faunabeheer en verbetering van de effectiviteit van de schadebestrijding uitgebracht over een vervolgaanpak. Link advies

Guldemond, A., W. Dijkman en D. Keuper, 2015. Wilde zwijnen op weg in Nederland. Analyse van ontwikkelingen in waardering, schade en risico’s en aanbevelingen voor beleid en uitvoering. CLM Onderzoek en Advies, Culemborg. Link rapportage

Schekkerman H., Hornman M. & van Winden E. 2014. Monitoring van het gebruik van ganzenfoerageergebieden in Nederland in 2012/13. Sovon-rapport 2014/28. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Bommel, F.P.J. van, 2014. Meerjarenprogramma onderzoek 2014-2018: Praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek ter voorlichting en preventie van gewasschade. BIJ12 – Unit Faunafonds, Utrecht. Link rapportage

Lensink, R., R.W.C. Strucker & D. Beuker, 2014. Effectiviteit van verschillende regiems van verjaging en afschot in relatie tot schade aan akkerbouwgewassen in de Hoekse Waard 2012-2013. Rapportnr. 14-022. Bureau Waardenburg B.V., Culemborg. Link rapportage

Helmus, P., 2014. Schadesoorten in de perenteelt Detectietechnieken en -methodiek voor schade door vogels. CLM, Culemborg. Link rapportage

Helmus, P., 2014. Hagelnetten in de Nederlandse perenteelt Effecten, toepasbaarheid en rendabiliteit. CLM, Culemborg. Link rapportage

Hollander, H. & M. La Haye, 2014. Dassenschade en -preventie. Rapport 2013.011. Zoogdiervereniging, Nijmegen. Link rapportage

Ebbinge et al, 2014. Betrouwbaarheid van aantalsschattingen van schadeveroorzakende watervogelsoorten: Deel 2 watervogels. Alterra rapport 2427. Alterra, Wageningen. Link rapportage

Nagtegaal, J.H.C. en J. Giesen, 2014. Konijnenoverlast in het Stedelijke Gebied. Een afstudeeronderzoek naar de mogelijkheden van niet-dodende bestrijding van overlast en schade door Konijnen in het stedelijke gebied. Studentenrapport Hogeschool Van Hall-Larenstein, Velp. Link rapportage

Exterkate, B., 2014. Prognose mastverwachting 2014. Inschatting van de te verwachten mast op de Veluwe van Quercus rua, Quercus roba, Quercus petraea en Fagus sylvatica. IPC Groene Ruimte B.V. Arnhem. Link rapportage

Overige bijdrage BIJ12:

BIJ12 heeft bijgedragen aan het symposium ‘The Changing World of the Goose’. Op 14 maart 2014 vond dit symposium  plaats in Wageningen. Professor dr. Ronald Ydenberg – de dagvoorzitter – heeft de presentaties en een toelichting op de website www.geeseresearch.nl gezet.

In samenspraak met Gallagher Europe heeft het Faunafonds een handreiking voor het plaatsen van elektrische afrasteringen laten ontwikkelen. Deze is te downloaden via de volgende link: Elektrische afrasteringen: een handreiking.

Voslamber B., L. van den Bremer, N. Feige, D. Doer, J. Nienhuis & J. Stahl, 2013. Invloed van veranderingen in beleid op winterganzen in de grensregio Duffelt/Ooijpolder. Sovon-rapport 2013/29. Sovon Vogelonderzoek Nederland. Link rapportage

Voslamber B., K. Maartense, R. Kleefstra, V. de Boer & J. Stahl, 2013. Effectiviteit van opvanggebied voor zomerganzen bij Tetjehorn. Sovon-rapport 2013/70. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Gijsbertsen, J. & W.A. Teunissen, 2013. Broedsucces weidevogels en vossenpredatie. Sovon-rapport 2013/77. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Bosch, M. van den, H, Kloen & J. Lommen, 2013. Vogelwering met het ‘krekelsysteem’. Resultaten verkennende proef in Conferenceperenteelt 2013. CLM842-2014. CLM Onderzoek en Advies, Culemborg.Link rapportage 

Groot Bruinderink et al, 2013. Schadeveroorzakende zoogdiersoorten in Nederland: Inzicht in de betrouwbaarheid van aantalsbepalingen. Alterra rapport 2426. Alterra, Wageningen. Link rapportage

Groot Bruinderink, G.W.T.A. en D.R. Lammertsma, 2013. Voorstel voor een wolvenplan voor Nederland; versie 2.0. Wageningen, Alterra Wageningen UR (University & Research centre), Alterra-rapport 2486. Link rapportage

Kruft et al, 2013. Toetsingsbijeenkomst wolvenplan, stakeholderbijeenkomst voor een breed gedragen en praktisch uitvoerbaar wolvenplan. WING, Wageningen. Link rapportage 

Trouwborst, A & C.J. Bastmeijer, m.m.v. Ch. W. backes, 2013. Wolvenplan voor Nederland: naar een gedegen juridische basis. Een juridische onderzoek ter ondersteuning van een Nederlands wolvenplan. Rapport in opdracht van het Faunafonds. Tilburg University/Maastricht University. Link rapportage

Linnart, L. en T. Teunissen, 2013. Verslag Wolvensymposiom 16 juni 2013. Naar een conflict arm samenleven. Alterra en WolveninNederland, Wageningen. Link rapportage 

Fernandez, I. 2013. Effectiviteit van de inzet van hanen tegen predatie door roofvogels op pluimveeboerderijen. Infofauna, Rotterdam. Link rapportage 

Fernandez, I. 2013. Effectiviteit van Foxlight tegen predatie door vossen op pluimveebedrijven.Infofauna, Rotterdam. Link rapportage 

Lange, J. de, 2013. Vermindering wildschade in ijsbergsla en kool. Proeftuin Zwaagdijk, Zwaagdijk-Oost. Link rapportage: Link rapportage 

Majoor, F. & B. Voslamber, 2013. Resultaten van het kleurringen van Nijlganzen en Grote Canadese Ganzen. Sovon rapport 2013/74. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage: Link rapportage 

Weber, M.F. & A.E. Heuvelink, 2013. Zijn ganzen een relevante bron van salmonella besmettingen op melkveebedrijven? De Gezondheidsdienst voor Dieren, Deventer. Link rapportage

Groot Bruinderink, G.W.T.A. et al., 2013. De komst van de wolf in Nederland; Verslag van de workshop gehouden op 8 november 2012. Alterra rapport 2403, Wageningen. Link rapportage

Maanen, Y.J. van & B. Voslamber, 2013. Quick scan Grauwe Ganzen zomergebieden Groningen; Gansvriendelijke maatregelen om schade door overzomerende Grauwe Ganzen te voorkomen. Ingenieursbureau De Overlaat, Wirdum & Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Guldemond, J.A. et al, 2013. Kosten en baten voor de landbouw van schadesoorten. CLM Onderzoek en Advies (CLM 813- 2013), Culemborg. Link rapportage

Lanters, R., A. Kruft en C. Hoon, 2013. Motivatie voor schadebestrijding: Een onderzoek naar de motivatie van jagers en grondgebruikers voor beheer en schadebestrijding. Wing rapport 1302, Wageningen. Link rapportage

Voslamber B., J.L. Mulder & L. van den Bremer. 2012. Invloed van de vos op het broedsucces van Grauwe Ganzen; een pilotstudie in de Gelderse Poort. Zoogdiervereniging rapportnummer 2013.14. Sovon rapportnummer 2012/42. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen, Mulder-Natuurlijk in de Bilt en de Zoogdiervereniging te Nijmegen. Link rapportage  Zie ook de reactie van het bestuur van het Faunafonds op dit rapport.

Schekkerman H., M. Hornman & E. van Winden. 2013. Monitoring van het gebruik van ganzenfoerageergebieden in Nederland in 2011/12. Sovon-rapport 2013/17. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Hornman M. & E. van Winden. 2013. Verspreiding van ganzen in Nederland en de afzonderlijke provincies in 2007 – 2012 in relatie tot opvangbeleid. Sovon-rapport 2013/35. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Souren, C. 2013. Eindrapportage Kraaiachtigen project. Arvalis, Roermond. Link rapportage

Exterkate B., 2013. Prognose mastverwachting 2013. Inschatting van de te verwachten mast op de Veluwe van Quercus rubra, Quercus robur, Quercus petraea en Fagus sylvatica. IPC Groene Ruimte B.V. Arnhem. Link rapportage

Overige bijdragen BIJ12:

Bijdrage aan de Goose Specialist Group (GSG) bijeenkomst in Arcachon (Frankrijk) 8-11 januari 2013.
De Goose Specialist Group van Wetlands International en het IUCN Species Survival Committee streeft er naar de contacten en informatieuitwisseling te versterken tussen onderzoekers van ganzenpopulaties op het noordelijk halfrond.

Postdoc Radboud universiteit/NIOO/SOVON
Vangen en merken kolganzen Hongarije in winterseizoen 2012/13,  Alterra, NIOO en BirdLife Hungary. Project beoogt een beter begrip te krijgen van de uitwisseling tussen de westelijke (Baltische – Noordzee) flyway en de meer oostelijke (Pannonische) flyway van kolganzen, zie ook www.blessgans.de. Dit project levert onder meer input aan de reeds gefinancierde postdoc positie aan het samenwerkingsverband Radboud Universiteit – NIOO – Sovon Vogelonderzoek Nederland.

1. Internationales Wolfsymposium
Op 27 t/m 29 september 2013 is het 1ste Internationales Wolfsymposium gehouden in het Wolfcenter te Dörverden. Met het oog op de mogelijke komst van de wolf waren hierbij verschillende Nederlandse organisaties, waaronder Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, KNJV, Ark Natuurontwikkeling en Faunafonds, vertegenwoordigd. Het Nederlandstalige verslag van dit symposium is bereikbaar via de volgende link: Verslag wolfsymposium

Workshop “Populatiebeheer van reeën. Doen we het goed?”
Tijdens de door Vereniging Het Reewild (VHR) in samenwerking met het Faunafonds georganiseerde workshop stond het gecoördineerd beheer van reeënpopulaties op hun leefgebied centraal. Hierover is gediscussieerd met provincies, Faunabeheereenheden (FBE’s), terreineigenaren (TBO’s en FPG) en vertegenwoordigers van o.m. KNJV en NOJG.
De powerpointpresentatie van de tijdens de workshop gehouden lezingen kunt u downloaden via de volgende link: PP-Presentatie workshop. Het verslag van de workshop leest u hier: Verslag workshop Populatiebeheer van reeën.

Van den Bremer, L. & C. Hallmann, 2012. Preventie van vogelschade bij fruitbedrijven: Veldtoets met de Firefly bakenkaart op bedrijven met Conference peren. SOVON-onderzoeksrapport 2011/19, Nijmegen. Link rapportage

Schekkerman, H., M. Hornman & E. van Winden, 2012. Monitoring van het gebruik van ganzenfoerageergebieden in Nederland in 2010/11. Sovon-rapport 2012/03. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage 

Kleijn, D., J. van der Hout, B. Voslamber, Y. van Randen en T.C.P. Melman, 2012. Broedende grauwe ganzen in Nederland: Ontwikkeling in landbouwkundige schade en factoren die hun ruimtegebruik beïnvloeden. Alterra-rapport 2343, Wageningen. Link rapportage

Kleijn, D., M. van Riel en T.C.P. Melman, 2012. Pilot onderzoek grauwe ganzen op Texel: Effectiviteit van beheersmaatregelen en ontwikkelingen in landbouw- en natuurschade. Alterra-rapport 2307, Wageningen. Link rapportage. Zie ook de reactie van het Faunafondsbestuur op het pilot onderzoek Texel.

Groot Bruinderink, G.W.T.A. et al., 2012. De komst van de wolf (Canis lupus) in Nederland: een ‘factfinding study’. Alterra rapport 2339, Wageningen. Link rapportage

Exterkate B., 2012. Prognose mastverwachting 2012. Inschatting van de te verwachten mast op de Veluwe van Quercus rubra, Quercus robur, Quercus petraea en Fagus sylvatica. IPC Groene Ruimte B.V. Arnhem. Link rapportage

Brandsma, O.H., 2012. Broedende en overzomerende ganzen in en rondom de Hoogwaterzone (De Wieden). Vereniging Natuurmonumenten, Wanneperveen. Link rapportage

Froma, K en J. Dogterom, 2012. Ganzenschade vanuit de lucht. Objectivering Faunaschade 2011 met behulp van Remote Sensing. DLV-Plant ism PPO-agv en basfood (mijnakker.nl), Wageningen. Link rapportage

Fernández, I., 2012. Effectiviteit van het wildraster in Putten. Infofauna, Rotterdam. Link rapportage

Groot Bruinderink, G.W.T.A., J.B.M. Thissen, C. Achterberg, M.E.A. Broekmeyer & S.A. Westra 2011. Evaluatie van twee generaties Faunabeheerplannen. Zoogdiervereniging rapport 2011.25. Zoogdiervereniging, Nijmegen. Link rapportage

Kurstjens G. & Niewold F. 2011. De verwachte ontwikkelingen van de beverpopulatie in Nederland: naar een bevermanagement. Kurstjens, ecologisch adviesbureau Beek-Ubbergen & Niewold Wildlife Infocentre, Doesburg. Link rapportage

Mulder J.L. 2011. Vossenonderzoek en -beheer op de Sallandse Heuvelrug 2009 – 2010. Bureau Mulder-natuurlijk, De Bilt. Link rapportage

Oord, J.G.1, B.S. Ebbinge2, M. Kiers2 en P.W. Goedhart3, 2011. Pilot verjaging ganzen met border collies1. Effect van het verjagen met border collies op de verspreiding van ganzen in ZW-Friesland in 2009/20102,3. Bureau Oord Faunatechniek1, Vlagtwedde en Alterra2 en Biometris3, Wageningen. Link rapportage

Lemaire A.J.J.& Wiersma P. 2011. Schatting van de huidige en toekomstige gewasschade door Canadese Ganzen in Nederland. SOVON-informatierapport 2011-01. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage
Zie ook de hieraan gekoppelde risico analyse zoals uitgevoerd in opdracht van het Team Invasieve Exoten (Ministerie EL&I): www.vwa.nl/txmpub/files/?p_file_id=2201165

Exterkate B. 2011. Prognose mastverwachting 2011. Inschatting van de te verwachten mast op de Veluwe van Quercus rubra, Quercus robur, Quercus petraea en Fagus sylvatica. IPC Groene Ruimte B.V. Arnhem. Link rapportage

Overige bijdragen BIJ12

Geese.org
BIJ12 draagt bij aan het monitoringsprogramma geese.org, waarbij waarnemers de locaties van individueel gemerkte ganzen kunnen doorgeven. Het doel is een gegevensbestand van gemerkte ganzen te genereren, waarmee de jaarlijkse overleving, de ruimtelijke verspreiding en de trekbewegingen in kaart kunnen worden gebracht. De gegevens worden gebruikt voor analyses ten behoeve van wetenschap, beleid en bescherming. Zie hiervoor ook de website: www.geese.org

Kleurringen uitheemse ganzen
BIJ12 heeft het door SOVON geïnitieerde ringonderzoek van nijlgans en Canadese gans ondersteund, dat ten doel heeft de migratie, dispersie en de populatieopbouw vast te stellen. In 2011 zijn 415 nijlganzen en 248 Canadese ganzen in verschillende steden in Nederland van kleurringen voorzien.

Goose Specialist Group (GSG) bijeenkomst in Elista (Rusland) 24-29 maart 2011.
De Goose Specialist Group van Wetlands International en het IUCN Species Survival Committee streeft er naar de contacten en informatie-uitwisseling te versterken tussen onderzoekers van ganzenpopulaties op het noordelijk halfrond.

Voslamber, B. 2010. Pilotstudie Grauwe Ganzen (Anser anser) De Deelen, 2007-2009. Onderzoek naar het uitrasteren van een broedpopulatie Grauwe Ganzen met als doel de populatie te beperken en landbouwschade te verminderen. SOVON-onderzoeksrapport 2010/02. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Link rapportage

Kuiper & van Wieren 2010. Contraceptie als methode in het beheer van hoefdierpopulaties. Wageningen Universiteit, Wageningen. Link rapportage

Brandsma, O.H. 2010. Broedende en overzomerende ganzen in en rondom de Hoogwaterzone (De Wieden). Vereniging Natuurmonumenten, Wanneperveen. Link rapportage

Remijnse, W.A.P. & F.P.J. van Bommel 2010. Verslag van de Pilot voor het weren van wilde zwijnen op grasland door middel van het Wasol systeem. Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Bommel F.P.J. van 2010. Literatuur over de stuurbaarheid van ganzen d.m.v. bejaging of ondersteunend afschot. Memo, Faunafonds Dordrecht. Link rapportage

Exterkate B. 2010. Prognose mastverwachting 2010. Inschatting van de te verwachten mast op de Veluwe van Quercus rubra, Quercus robur, Quercus petraea en Fagus sylvatica. IPC Groene Ruimte B.V. Arnhem. Link rapportage

Lensink. R. 2010. Gewasschade door nijlganzen, nu en in de toekomst. Een schatting op basis van voedselopname en schadecijfers. Bureau Waardenburg B.V. Culemborg. Link rapportage
Zie ook de hieraan gerelateerde risico analyse zoals uitgevoerd in opdracht van het Team Invasieve Exoten (Ministerie EL&I): http://www.vwa.nl/txmpub/files/?p_file_id=2200531

Fernández, I. 2010. Klanttevredenheidsonderzoek Cursus Steenmarter. Wageningen University WUR. Wageningen. Link rapportage

Overige bijdragen BIJ12:

Brochure: Beperking faunaschade door onderzoek
Door BIJ12 uitgegeven brochure gericht op de onderzoekstaak van het Faunazaken. De brochure geeft informatie over lopende onderzoeken, onderzoeksresultaten en bevat een oproep voor het aandragen van alternatieve preventieve middelen. De brochure is via de volgende link te downloaden: Beperking faunaschade door onderzoek.

Geese.org
BIJ12 draagt bij aan het monitoringsprogramma geese.org, waarbij waarnemers de locaties van individueel gemerkte ganzen kunnen doorgeven. Het doel is een gegevensbestand van gemerkte ganzen te genereren, waarmee de jaarlijkse overleving, de ruimtelijke verspreiding en de trekbewegingen in kaart kunnen worden gebracht. De gegevens worden gebruikt voor analyses ten behoeve van wetenschap, beleid en bescherming. Zie hiervoor ook de website: www.geese.org

Wilde zwijnen
Faunazaken heeft bijgedragen aan de publicatie van het populair-wetenschappelijke boek Wilde Zwijnen. Wilde Zwijnen is een toegankelijk boek voor een breed publiek en belicht objectief de positieve en negatieve kanten. Het boek verhaalt in begrijpelijke taal en wetenschappelijk onderbouwd over thema’s als populatiedynamiek, ziekten en landbouw. Uitgave in samenwerking met de Zoogdiervereniging. Referentie: Groot Bruinderink, G.W.T.A. & J.J.A. Dekker (Eds.), Wilde Zwijnen. KNNV Uitgeverij, Zeist, pp. 83-95. Zie hiervoor ook
www.zoogdiervereniging.nl of www.knnvuitgeverij.nl/NL/webwinkel/0/0/7424.

Postdoc
Faunazaken financiert een tweejarige postdoc onderzoeksplaats aan de bijzonder leerstoelgroep Faunabeheer van Wageningen Universiteit. Deze postdoc werkt aan het ontwikkelen van protocollen voor tellingen van vogels en zoogdieren om de omvang en ontwikkeling van populaties van schadesoorten te schatten. Hierbij zal gebruik gemaakt worden van zowel gegevens van SOVON als van Wildbeheereenheden.

AIO Geese small-scale – wetenschappelijke artikelen
Faunazaken financiert een Assistent in Opleiding (AIO) plaats aan de bijzonder leerstoelgroep Faunabeheer van Wageningen Universiteit. Deze AIO heeft inmiddels een aantal wetenschappelijke artikelen gepubliceerd, te weten:

• Kurvers, R.H.J.M., B. Eijkelenkamp, K. van Oers, B. van Lith, S.E. van Wieren, R.C. Ydenberg & H.H.T. Prins (2009) Personality differences explain leadership in barnacle geese. Animal Behaviour 78:447–453. Zie ook: doi:10.1016/j.anbehav.2009.06.002
• Kurvers, R.H.J.M., H.H.T. Prins, S.E. van Wieren, K. van Oers, B.A. Nolet & R.C. Ydenberg (2009) The effect of personality on social foraginKurversg: shy barnacle geese scrounge more. Proc. R. Soc. B 277(1681): 601-608. Zie ook: doi.org/10.1098/rspb.2009.1474
• Kurvers, R.H.J.M., K. van Oers, B.A. Nolet, R.M. Jonker, S.E. van Wieren, H.H.T. Prins & R.C. Ydenberg. 2010. Personality explains the use of social information. Ecology Letters 13:829-837. Zie ook: doi:10.1111/j.1461-0248.2010.01473.x
• Kurvers, R.H.J.M., V.M.A.P. Adamcyk, S.E. van Wieren & H.H.T. Prins. In press. The effect of boldness on decision making in barnacle geese is group-size-dependent. Proc. R. Soc. B.

De Levende Natuur
Faunazaken heeft bijgedragen aan het speciale themanummer van de Levende Natuur over ganzen. Referentie: Bommel, F.P.J. van & T.M. van der Have (2010) Toenemende aantallen ganzen, toenemende kosten? De Levende Natuur 111(1): Themanummer Ganzen in Nederland en Vlaanderen. Zie voor abstract ook:
www.delevendenatuur.nl/english.php?editie=11178.

Oord, J.G., 2009. Handreiking Faunaschade. Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Visser, A., B. Voslamber A. Guldemond & B.S. Ebbinge, 2009. Opvang van ganzen op de klei: evaluatie van experimenten in drie winters. Alterra raport 1845. Alterra, Wageningen. Link rapportage

Bremer, L. van den, 2009. Schade door zangvogels aan rijpend fruit: Analyse risicofactoren op basis van schadegegevens. SOVON. Link rapportage

Bremer, L. van den, P. de Boer & O. Klaassen, 2009. Preventie van vogelschade bij fruitbedrijven: Verkennende veldtoets met de FireFly Bird Diverter op bedrijven met Conference peren. SOVON. Link rapportage

Bommel, F.P.J. van, 2009. Meerjaren Programma Onderzoek 2009-2013: Ontwikkeling innovatieve preventieve middelen en alternatief populatiebeheer. Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Baak, B. van den, M. Broere, R. Gebre Tesfahuney, T. Jahn, P. Ploton & J. Schild, 2009. Fox predation on Freiland hens: problem, perception or both?Academic Consultancy Training Report, Wageningen Universiteit, Wageningen.

Boudewijn, T.J., D. Beuker & D. Tanger, 2008. Proef weren nachtelijk foeragerende smienten met een laser. Bureau Waardenburg, Culemborg.  Link rapportage

Dekker, J.J.A. & D.L. Bekker. 2008. Veldmuispopulaties in Nederland: is er sprake van cycli en kunnen plagen voorspeld worden? VZZ rapport 2008.017. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem. Link rapportage

Groot Bruinderink, G.W.T.A., 2008. Toepasbaarheid in Nederland van afweer- en lokmiddelen voor wilde zwijnen (Sus scrofa scrofa L.). Alterra-rapport 1739, Wageningen. Link rapportage

Kenniscentrum Dierplagen, 2008. Onderzoek naar de effectiviteit van de “Rodenator Pro™” ten aanzien van het doden van mollen (Talpa europaea L.). Kenniscentrum Dierplagen, Wageningen. Link rapportage

Overige bijdrage:

Beleidskader faunabeheer
BIJ12 heeft een bijdrage geleverd aan de tussentijdse evaluatie van het beleidskader faunabeheer. In het kader van de evaluatie zijn een twaalftal deelrapporten geleverd door o.m. Alterra, SOVON, Altenburg & Wymenga, CLM. Voor de evaluatie en het overzicht van de rapporten zie ook:

• Zee, F.F. van der, R.H.M. Verhoeven & D. Melman (eds.) (2009) Evaluatie opvangbeleid 2005-2008 overwinterende ganzen en smienten: Onderdeel van het Beleidskader Faunabeheer. Directie Kennis, Ministerie van LNV, Ede.
  Links:
  • http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/rapporten/2009/10/01/evaluatie-opvangbeleid-overwinterende-ganzen-en-smienten/20091001evaluatie-opvangbeleid-2005-tm-2008-overwinterende-ganzen-en-smienten.pdf
  • http://www.kennisonline.wur.nl/.

Bommel, F.P.J. van, Kwak, R.G.M., van der Jeugd, H.J., Guldemond, A. & van der Weijden, A.G.G. 2006. Ervaringen met de opvang van ganzen op de klei. Seizoen 1 – 2005/2006. Alterra Technische rapportage – Ganzen op de klei – seizoen 2005 – 2006, Wageningen. Link rapportage

Drees, J.M. & Kuiper, D.P.J. 2006. Voorkoming en bestrijding van schade door beschermde inheemse dieren: een literatuurstudie aan zeven thema’s. A&W-rapport 750. Altenburg & Wymenga, ecologisch onderzoek, Veenwouden. Link rapportage

Van der Jeugd HP, Arisz J, Schouten M. 2006. Broedbiologie van Brandganzen Branta leucopsis op de Hellegats-platen in 2005 en verspreiding buiten het broedseizoen. Vogeltrekstation rapport 2006-01. Vogeltrekstation, Wageningen. Link rapportage

Dulos, A. & Visser, M.E. 2006. Schade aan fruit door mezen? Nederlands Instituut voor Ecologie, Heteren. Link rapportage

Kampen, J., 2006. Onderzoek naar de effectiviteit van holografische strippen als middel om ganzen te weren. Aqua Terra Water en Bodem. Stellendam. Link rapportage

Liere, D.W. van 2006. Het roekenbeheer in zuidwest Drenthe en noordoost Overijssel in het seizoen 2005/2006. CABWIM consultancy, Assen.

Liere, D.W. van, Loonen, M.J.J.E., van Eekeren, N.J.M. 2006. Grauwe ganzen leren gras te mijden. Projectrapportage voor het jaar 2005 in opdracht van BIJ12 Rapport CABWIM consultancy 2006 – 1, Assen. Link rapportage

Oord, J.G. 2006. Evaluatie handboek Faunaschade / digitale versie website BIJ12. Oord Faunatechniek, Wedde. Link rapportage

Vergouw, R., 2006. ALCETSOUND vogelafweer. Rapportage proef met ALCETSOUND vogel- en wildafweer op vijf appel- en perenpercelen gedurende seizoen 2005. Studentenrapport Helicon Opleidingen. Link rapportage

Visbeen, F. & den Rooijen, J.C. 2006. De Vos en Weidevogelbescherming. Een onderzoek naar voswerende maatregelen op de bescherming van weidevogellegsels. Vereniging Agrarische Natuurbeheer Waterland, Purmerend. Link rapportage

Wijk, K. van, Uijthoven, W. & Vlaswinkel, M. 2006. Preventie vogelschade in akkerbouwgewassen 2006. Voorscreening en veldtoetsing van vogelafweermiddelen bij duif en gans. Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Lelystad. Link rapportage

Faunafonds. 2006. Meerjarenprogramma onderzoek Faunafonds.Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Bommel, F.P.J. van, Kwak, R.G.M., van der Jeugd, H.J., Guldemond, A. & van der Weijden, A.G.G. 2006. Ervaringen met de opvang van ganzen op de klei. Seizoen 1 – 2005/2006. Alterra Technische rapportage – Ganzen op de klei – seizoen 2005 – 2006, Wageningen. Link rapportage

Drees, J.M. & Kuiper, D.P.J. 2006. Voorkoming en bestrijding van schade door beschermde inheemse dieren: een literatuurstudie aan zeven thema’s. A&W-rapport 750. Altenburg & Wymenga, ecologisch onderzoek, Veenwouden. Link rapportage

Van der Jeugd HP, Arisz J, Schouten M. 2006. Broedbiologie van Brandganzen Branta leucopsis op de Hellegats-platen in 2005 en verspreiding buiten het broedseizoen. Vogeltrekstation rapport 2006-01. Vogeltrekstation, Wageningen. Link rapportage

Dulos, A. & Visser, M.E. 2006. Schade aan fruit door mezen? Nederlands Instituut voor Ecologie, Heteren. Link rapportage

Kampen, J., 2006. Onderzoek naar de effectiviteit van holografische strippen als middel om ganzen te weren. Aqua Terra Water en Bodem. Stellendam. Link rapportage

Liere, D.W. van 2006. Het roekenbeheer in zuidwest Drenthe en noordoost Overijssel in het seizoen 2005/2006. CABWIM consultancy, Assen.

Liere, D.W. van, Loonen, M.J.J.E., van Eekeren, N.J.M. 2006. Grauwe ganzen leren gras te mijden. Projectrapportage voor het jaar 2005 in opdracht van BIJ12 Rapport CABWIM consultancy 2006 – 1, Assen. Link rapportage

Oord, J.G. 2006. Evaluatie handboek Faunaschade / digitale versie website BIJ12. Oord Faunatechniek, Wedde. Link rapportage

Vergouw, R., 2006. ALCETSOUND vogelafweer. Rapportage proef met ALCETSOUND vogel- en wildafweer op vijf appel- en perenpercelen gedurende seizoen 2005. Studentenrapport Helicon Opleidingen. Link rapportage

Visbeen, F. & den Rooijen, J.C. 2006. De Vos en Weidevogelbescherming. Een onderzoek naar voswerende maatregelen op de bescherming van weidevogellegsels. Vereniging Agrarische Natuurbeheer Waterland, Purmerend. Link rapportage

Wijk, K. van, Uijthoven, W. & Vlaswinkel, M. 2006. Preventie vogelschade in akkerbouwgewassen 2006. Voorscreening en veldtoetsing van vogelafweermiddelen bij duif en gans. Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Lelystad. Link rapportage

Faunafonds. 2006. Meerjarenprogramma onderzoek Faunafonds.Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Mulder, J.L., van Apeldoorn, J.C. & C. Klok. 2005. Naar een effectief en breed geaccepteerd vossenbeheer. Verslag van het vossensymposium op 12 mei 2004. Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Apeldoorn, J.C. van 2005. Muizenplagen in Nederland: oorzaken en bestrijding. Alterra-rapport 1234, Wageningen. Link rapportage

Liere, D.W. van 2005. Het roekenbeheer in zuidwest Drenthe en noordoost Overijssel in het seizoen 2004/2005. CABWIM consultancy, Assen.

Wijk, K. van, M. Vlaswinkel & W. Uijthoven 2005. Preventie vogelschade in akkerbouwgewassen 2005: inventarisatie afwerende stoffen.Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Lelystad. Link rapportage

Wijk, K. van, M. Vlaswinkel & W. Uijthoven 2005. Preventie vogelschade in akkerbouwgewassen 2005: screening diverse middelen 2005.Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Lelystad. Link rapportage

Wijk, K. van, M. Vlaswinkel, W. Uijthoven & M. Boekhoff 2005. Preventie vogelschade in akkerbouwgewassen 2005: inventarisatie herkenningsfactoren vogels. Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, Lelystad

Boekhoff, M., de Visser, M. & van Liere, D.W. 2004. Pilot (vraat-) schadepreventie biologische snijmaïs. Bioveem, Intern Rapport 13, Lelystad.

Boer, M., Guldemond, A. & H. Revoort. 2004. Ganzen op mijn land: last en lust. CLM brochure, CLM, Culemborg. Link brochure

Liere, D.W. van 2004. Het roekenbeheer in zuidwest Drenthe en noordoost Overijssel in het seizoen 2003/2004. CABWIM consultancy, Assen. Link rapportage

Liere, D.W. van, Loonen, M.J.J.E. & van Eekeren, N.J.M. 2004. Grauwe ganzen leren gras te mijden. Projectrapportage voor het jaar 2004 in opdracht van het Faunafonds. CABWIM consultancy, Assen. Link rapportage

Projectbureau “van Hattum & de Jong”. 2004. Project experiment afschot en verjaging van roeken in zuidoost Drenthe. Projectbureau “van Hattum & de Jong”, Uithuizen.

Pouw A.L., van der Jeugd H.P. & Eichhorn G. 2005. Broedbiologie van brandganzen op de Hellegatsplaten – Een verslag over individuele gedragingen en de consequenties daarvan voor de populatiedynamica.Vogeltrekstation rapport 2005-01. Vogeltrekstation, Heteren. Link rapportage

Ebbinge, B. 2003. Advies aan Faunafonds inzake heropening jacht op Kolgans, Grauwe Gans en Smient. Alterra-rapport 802. Alterra, Wageningen. Link rapportage

Ebbinge, B., Lok, M., Schrijver, R., Kwak, R., Schuurman, B. & Müskens, G. 2003. Ganzenopvangbeleid: internationale natuurbescherming in de landbouwpraktijk. Alterra-rapport 792, Alterra, Wageningen. Link rapportage

Oord, J.G. 2002. Handboek Faunaschade. Oord-Faunatechniek, Wittelte. Link rapportage

Revoort, H. 2002. Verslag van het Faunafonds – Symposium overzomerende ganzen, 20 december 2001, Zuilichem. Faunafonds, Dordrecht. Link rapportage

Oord, J.G. 2000. Verslag van drie proefopstellingen met elektrisch netwerk ter voorkoming van schade door hazen. Oord-Faunatechniek, Wittelte. Link rapportage